توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 161

ص: 161

(2) (اراکی ): و کراهت ندارد.

(فاضل ): بعد از آن که به قیمت رساند، باز کسی که زکات را به او داده مکروه است خریداری کند.

مسأله اختصاصی

(بهجت ): مسأله 1559 کسی که مالک حدّ نصاب طلا و نقره بوده و چند سال بر آن گذشته و زکات آن را نداده است ، در صورتی که زکات فعلی آن را پرداخت کند کافی است .

[مسأله 1980]

مسأله 1980 اگر شک کند زکاتی را که بر او واجب بوده داده یا نه (1) باید زکات را بدهد (2) هر چند شک او برای زکات سالهای پیش باشد (3) این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی )، (زنجانی ): و مال زکات دار موجود باشد .. (2) (اراکی ): مگر آن که نسبت به پرداخت زکات سالهای قبل شک کند که در این صورت پرداخت زکات واجب نیست .

(زنجانی ): و اگر عین تلف شده ، چنانچه احتمال دهد که زکات بدون کوتاهی تلف شده باشد، زکات لازم نیست ، وگرنه باید زکات بدهد، مثلًا اگر مال زکات دار را مصرف کرده و نمی داند آیا زکات آن را داده و مصرف کرده یا پیش از پرداخت زکات مصرف کرده ، باید زکات را بدهد، و در این مسأله فرقی نیست که شک او در دادن زکات مربوط به زکات سالهای پیش باشد یا مربوط به همین سالها باشد. (3) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): و اگر عین تلف شده ، زکاتی بر او نیست هر چند از سال حاضر باشد.

[مسأله 1981]

مسأله 1981 فقیر (1) نمی تواند زکات را به کمتر از مقدار آن صلح کند یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکات قبول نماید، یا زکات را از مالک بگیرد و به او ببخشد (2) ولی (3) کسی که زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمی تواند زکات را بدهد (و امید هم ندارد که دارا شود (4) چنانچه بخواهد توبه کند (5) فقیر می تواند زکات را از او بگیرد و به او ببخشد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (گلپایگانی )، (صافی ): بنا بر احتیاط لازم .. (2) (مکارم ): حتی اگر کسی زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمی تواند زکات را ادا کند بر ذمه او می ماند، مانند بدهی های دیگرش ؛ و گرفتن و بخشیدن به او اشکال دارد. (3) (فاضل ): ولی چنانچه مصلحت باشد می تواند به عنوان قرض برگرداند. امّا .. (4) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (گلپایگانی )، (خوئی )، (اراکی )، (صافی ) و (تبریزی ) نیست ] (5) (خوئی )، (تبریزی ): چنانچه توبه کند ..

(سیستانی ): مسأله فقیر نمی تواند پیش از گرفتن زکات او را به کمتر از مقدار آن صلح کند یا چیزی را گرانتر از قیمت آن بابت زکات قبول نماید؛ و همچنین مالک نمی تواند زکات را به مستحق ّ داده و بر او شرط کند که آن را به او برگرداند؛ ولی اگر مستحق ّ پس از گرفتن زکات راضی شود که آن را به او برگرداند، مانعی ندارد، مثلًا کسی که زکات زیادی بدهکار است و فقیر شده و نمی تواند زکات را بدهد و حال توبه کرده ، اگر فقیر راضی شود زکات او را بگیرد و به او ببخشد، اشکال ندارد.

(زنجانی ): مسأله فقیر قبل از اینکه زکات را از مالک بگیرد نمی تواند آن را با وی صلح کند