توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 162

ص: 162

یا بگونه دیگری مبادله نماید، همچنین فقیر نمی تواند زکات را از مالک بگیرد و به کمتر از مقدار آن صلح کند یا آن را به او ببخشد یا به قیمت کمتر به او بفروشد ولی کسی که زکات بدهکار است و فقیر شده و نمی تواند زکات را بدهد، چنانچه بخواهد توبه کند، فقیر می تواند زکات را از او بگیرد و به او ببخشد ولی اگر بعداً دارا شود باید زکات را بدهد، همچنین اگر پس از مرگ وی مالی از وی باقی مانده باشد، باید زکات را از آن مال بردارند.

[مسأله 1982]

مسأله 1982 انسان می تواند از زکات ، قرآن یا کتاب دینی یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید، اگر چه بر اولاد خود و بر کسانی وقف کند که خرج آنان بر او واجب است . و نیز می تواند تولیت وقف را برای خود یا اولاد خود قرار دهد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (سیستانی ): مسأله انسان نمی تواند از سهم سبیل اللّه ، قرآن یا کتاب دینی یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید، مگر آن که مصلحت عامّه ، اقتضای این کار را داشته و از حاکم شرع بنا بر احتیاط لازم اجازه بگیرد.

(مکارم ): مسأله انسان می تواند از زکات ، کتابهای دینی و علمی و قرآن و دعا و سایر کتبی که در پیشرفت هدفهای اسلامی مؤثر است بخرد و وقف نماید، خواه وقف عموم کند، یا وقف اشخاص خاص ، حتی می تواند بر اولاد خود و کسانی که واجب النفقه او هستند وقف کند، ولی نمی تواند از زکات املاکی بخرد و بر اولاد خود وقف نماید.

[مسأله 1983]

مسأله 1983 انسان نمی تواند (1) از زکات ، ملک بخرد (2) و بر اولاد خود یا بر کسانی که مخارج آنان بر او واجب است وقف نماید که عایدی آن را به مصرف مخارج خود برسانند. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (اراکی ): بنا بر احتیاط واجب .. (گلپایگانی )، (صافی ): بنا بر احتیاط لازم .. (2) (فاضل ): املاکی بخرد .. (مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله

[مسأله 1984]

1982مسأله 1984 فقیر می تواند برای رفتن به حج ّ و زیارت و مانند اینها زکات بگیرد (1)، ولی اگر به مقدار خرج سالش زکات گرفته باشد، برای زیارت و مانند آن نمی تواند زکات بگیرد (2). این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (اراکی ): بقیّه مسأله ذکر نشده . (2) (فاضل ): ولی از سهم سبیل اللّه مانعی ندارد.

(گلپایگانی )، (صافی ): نمی تواند از سهم فقرا زکات بگیرد، ولی از سهم سبیل اللّه مانعی ندارد.

(خوئی )، (تبریزی ): مسأله انسان می تواند برای رفتن به حج ّ و زیارت و مانند اینها از سهم سبیل اللّه زکات بگیرد [1] اگر چه فقیر نباشد یا این که به مقدار خرج سالش زکات گرفته باشد. [2]

[1] ( من زنجانی

): انسان می تواند برای رفتن به حج ّ خانه خدا و زیارت از سهم سبیل اللّه زکات بگیرد ..

[2] ( من سیستانی

): ولی این در صورتی است که رفتن او به حج ّ یا زیارت و مانند اینها دارای منفعت عامه باشد، و بنا بر احتیاط از حاکم شرع برای صرف زکات در آن اذن بگیرد.