توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 165

ص: 165

(سیستانی ): بقیه مال او را صرف ادای قرضش نمایند .. (4) [کلمه «باید» در رساله آیات عظام : (گلپایگانی ) و (صافی ) نیست ] (5) (خوئی ): باید مال او را صرف حج ّ بنمایند و در صورتی که چیزی باقی باشد به خمس و زکات و قرض قسمت نمایند. [پایان مسأله ] (سیستانی ): باید مال او را صرف ادای قرضش بنمایند؛ و در صورتی که چیزی باقی باشد صرف حج ّ کنند؛ و اگر چیزی زیاد آمد به خمس و زکات قسمت نمایند. [پایان مسأله ] (تبریزی ): باید مال او را به خمس و زکات و قرض و حج ّ قسمت نمایند. [پایان مسأله ] (فاضل ): باید مال او را به خمس و زکات و قرض ، به نسبت ، تقسیم کنند ..

(زنجانی ): باید مال او را به خمس و زکات و قرض و نذر و کفّاره و مانند اینها قسمت نمایند، مثلًا اگر چهار ملیون تومان خمس بر او واجب است و دو ملیون تومان هم به کسی بدهکار است ، و همه مال او سه ملیون تومان است ، باید دو ملیون تومان بابت خمس و یک ملیون تومان به دَین او بدهند.

(مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله 1988.

(بهجت ): رجوع کنید به مسأله اختصاصی 1479، صفحه 113.

[مسأله 1990]

مسأله 1990 کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند می تواند برای معاش خود کسب کند، چنانچه تحصیل آن علم ، واجب یا مستحب ّ باشد می شود به او زکات داد (1) و اگر تحصیل آن علم واجب یا مستحب ّ نباشد، زکات دادن به او اشکال دارد (2) این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (گلپایگانی )، (صافی ): ( (گلپایگانی ): بلکه با اشتغال به تحصیل علم مباح نیز دادن زکات به او اشکال ندارد) ولی احتیاط برای اهل علم ، نگرفتن زکات است مگر در صورتی که از تحصیل مخارج عاجز باشند و لکن جایز است اشتغال به تحصیل ِ علم هر چند باعث عجز از تحصیل نفقه بشود.

(خوئی )، (تبریزی ): چنانچه تحصیل آن علم واجب باشد می شود به او زکات داد. و اگر تحصیل آن علم مستحب ّ باشد، زکات دادن به او فقط از سهم سبیل اللّه جایز است ، و اگر نه واجب ، نه مستحب ّ باشد، جایز نیست به او زکات بدهند.

(سیستانی ): چنانچه تحصیل آن علم واجب عینی باشد، می شود از سهم فقرا به او زکات داد و اگر تحصیل آن علم دارای مصلحت عامه باشد، زکات دادن به او از سهم سبیل اللّه بنا بر احتیاط با اجازه حاکم شرع جایز است ، در غیر این دو صورت جایز نیست به او زکات بدهند. (2) (فاضل ): زکات دادن به او جایز نیست .

(مکارم ): مسأله کسانی که مشغول فراگرفتن علم واجب هستند می توانند از زکات استفاده کنند، همچنین قضات و مجریان حدود و مانند آنها.