توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 186

ص: 186

ببخشد یا در اختیار او بگذارد، استطاعت مالی پیدا کرده ، با داشتن سایر شرایط مستطیع می باشد، هر چند در تقدیم پول ، انجام حج ّ شرط نشده باشد.

(سیستانی ): مسأله اگر مخارج رفت و برگشت و مصارف عیالات کسی را در مدّتی که مکه می رود و برمی گردد، به او ببخشند برای این که حج ّ کند، حج ّ بر او واجب می شود اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالی که بتواند با آن زندگی کند نداشته باشد؛ ولی اگر طوری باشد که روزهای سفر حج ّ روزهای کسب و کارش باشد به طوری که اگر حج ّ رود نتواند قرض خود را در موقعش ادا نماید یا آن که نتواند مخارج زندگانیش را در بقیه سال تأمین نماید حج ّ بر او واجب نیست .

مسأله اختصاصی

(مکارم ): مسأله 1737 شخص بدهکار هرگاه مخارج حج ّ را داشته باشد ولی با پرداخت بدهی خود توانایی بر حج ّ ندارد چنین کسی مستطیع نیست ، مگر این که طلبکار عجله ای نداشته باشد و او هم مطمئن باشد که بعداً قادر به اداء دَین است .

[مسأله 2041]

مسأله 2041 اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عیالات کسی را در مدّتی که مکه می رود و بر می گردد به او بدهند و بگویند حج ّ برو، ولی ملک او نکنند (1)، در صورتی که اطمینان داشته باشد که از او پس نمی گیرند، حج ّ بر او واجب می شود. این مسأله ، در رساله آیات عظام : (مکارم ) و (بهجت ) نیست (1) (خوئی )، (فاضل )، (تبریزی ): حج ّ بر او واجب می شود.

(زنجانی ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2040).

[مسأله 2042]

اشاره

مسأله 2042 اگر مقداری مال که برای حج ّ کافی است به کسی بدهند و با او شرط کنند که در راه مکه خدمت کسی که مال را داده بنماید، حج ّ بر او واجب نمی شود (1) (1) (فاضل ): ولی اگر قبول کند و خدمت ، منافات با انجام مناسک حج ّ نداشته باشد حج ّ واجب می شود. (گلپایگانی )، (صافی ): قبول کردن آن مال بر او واجب نمی شود.

(بهجت ): لازم نیست قبول کند، ولی اگر قبول کرد حج ّ بر او واجب می شود.

(زنجانی ): مسأله اگر مقداری مال که برای حج ّ کافی است به کسی بدهند و با او شرط کنند که در راه مکّه خدمت کند در صورتی که بتواند ضمن خدمت ، حج ّ خود را بجا آورد، استطاعت مالی پیدا کرده با داشتن سایر شرایط حج ّ بر او واجب می شود.

(مکارم ): مسأله هرگاه کسی را اجیر کنند که در سفر حج ّ خدمت شخص یا کاروانی را کند و به این صورت حج ّ خود را بجا آورد حج ّ واجب او حساب می شود، ولی قبول چنین کاری واجب نیست .

مسأله اختصاصی

(مکارم ): مسأله 1739 کسی که می تواند با قرض کردن حج ّ بجا آورد مستطیع نمی باشد و حج ّ بر او واجب نیست ، ولی اگر چند نفر مخارج حج ّ کسی و نفقه عیال او را بپردازند حج ّ بر او واجب می شود.

[مسأله 2043]

مسأله 2043 اگر مقداری مال به کسی بدهند و حج ّ بر او واجب شود، چنانچه حج ّ