توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 188

ص: 188

(1) (تبریزی ): که قابل تحمّل است .. این مسأله در رساله آیت اللّه (سیستانی ) نیست (2) (تبریزی ): اگر نتواند .. (3) (تبریزی ): ممکن باشد تا سال بعد در مکه بماند ..

(بهجت ): مسأله اگر کسی مستطیع شود و حج ّ را بجا نیاورد و فقیر شود، باید حج ّ بجا آورد، اگر چه به زحمت باشد.

(فاضل ): مسأله اگر کسی مستطیع شود و مکه نرود و فقیر شود، و استطاعتش از دست برود باید به هر طریق که می تواند حج ّ را بجا آورد، و لو با قرض گرفتن یا اجیر شدن باشد.

(مکارم ): مسأله هرگاه حج ّ بر کسی واجب شود و انجام ندهد و استطاعتش از دست برود باید به هر طریق که می تواند حج ّ را بجا آورد، و لو با قرض گرفتن یا اجیر شدن باشد.

(زنجانی ): مسأله اگر کسی مستطیع شود و به مکّه نرود و از استطاعت بیفتد، باید اگر چه به زحمت باشد بعداً حج ّ کند، بلی چنانچه بدون اختیار انجام حج ّ بر او با مشقّت شدید همراه گردد، تأخیر حج ّ تا رفع مشقّت شدید جایز است ، ولی حج ّ از عهده او ساقط نمی شود.

[مسأله 2047]

مسأله 2047 اگر در سال اولی که (1) مستطیع شده به مکه رود (2) و در وقت معینی که دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنانچه در سالهای بعد مستطیع نباشد حج ّ بر او واجب نیست (3) ولی اگر از سالهای پیش مستطیع بوده و نرفته (4) اگر چه به زحمت باشد (5) باید حج ّ کند. این مسأله ، در رساله آیات عظام : (اراکی ) و (مکارم ) نیست (1) (سیستانی ): اگر کسی که .. (2) (فاضل ): بدون سستی و تأخیر به مکه رود .. (3) (سیستانی ): مگر آنکه از سالهای پیش مستطیع بوده و نرفته که در این صورت اگر چه به زحمت باشد باید حج ّ کند. (4) (فاضل ): به هر طریق که می تواند باید حج ّ بجا آورد. (5) (تبریزی ): که قابل تحمّل است ..

(زنجانی ): مسأله اگر در سال اوّلی که مستطیع شده به مکّه رود و در وقت معیّنی که دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد چنانچه هنوز مُحرم به احرام حج ّ نشده و در این تأخیر مسامحه ننموده و در سالهای بعد نیز مستطیع نباشد حج ّ بر او واجب نیست ولی اگر مسامحه کرده یا از سالهای قبل مستطیع بوده و نرفته اگر چه به زحمت باشد باید حج ّ را بجا آورد و چنانچه مُحرم به احرام حج ّ شده ولی به عرفات و مشعر نرسیده واجب است هر چند با قرض گرفتن یا اکتساب در سال بعد حج ّ بجا آورد؛ بلی چنانچه در تأخیر سال قبل معذور بوده و بدون اختیار او انجام حج ّ سال بعد با مشقّت شدید همراه باشد لازم نیست دوباره حج ّ بجا آورد و در هر حال اگر سال بعد حج ّ بجا نیاورد حجّی بر عهده او نیست هر چند در ترک حج ّ معصیت کرده باشد.

[مسأله 2048]

اشاره

مسأله 2048 اگر در سال اولی که مستطیع شده حج ّ نکند و بعد بواسطه پیری یا مرض و ناتوانی نتواند حج ّ نماید و ناامید باشد از این که بعداً خودش حج ّ کند، باید دیگری را از طرف خود بفرستد (1) بلکه اگر (2) در سال اولی که به قدر رفتن حج ّ مال پیدا