توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 189

ص: 189

کرده ، به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج ّ کند (3)، احتیاط مستحب ّ (4) آن است کسی را از طرف خود بفرستد که حج ّ نماید (5). (1) (بهجت ): بقیّه مسأله ذکر نشده . (فاضل ): تا برایش حج ّ انجام دهد .. (2) (خوئی )، (تبریزی ): بلکه اگر ناامید هم نباشد احتیاط واجب آن است که اجیر بگیرد و در صورتی که بعداً قدرت پیدا کرد خودش نیز حج ّ نماید و همچنین است اگر .. (3) (خوئی )، (تبریزی ): و نا امید از توانایی خود باشد و در تمام این صُوَر بنا بر احتیاط واجب ( (خوئی ): چنانچه «منوب عنه » مرد باشد) باید نایب صروره باشد یعنی کسی که اولین مرتبه حج ّ رفتن او باشد. (4) (گلپایگانی )، (صافی ): احتیاط واجب .. (5) (صافی ): و بهتر بلکه احوط این است که در این صورتها کسی را به نیابت بفرستد که اوّلین مرتبه حج ّ او باشد.

(سیستانی ): مسأله اگر کسی که مستطیع شده حج ّ نکند و بعد به واسطه پیری یا مرض و ناتوانی نتواند حج ّ نماید یا حرجی باشد و نا امید باشد از اینکه بعداً خودش حج ّ کند، باید دیگری را از طرف خود بفرستد، و در صورتی که بعداً قدرت پیدا کرد، خودش نیز حج ّ نماید؛ و همچنین است اگر در سال اوّلی که به قدر رفتن حج ّ مال پیدا کرده ، به واسطه پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج ّ کند. و ناامید از توانایی خود باشد و در تمام این صُوَر احتیاط مستحب ّ آن است که چنانچه «منوب عنه » مرد باشد، نایب صروره باشد یعنی کسی باشد که برای اوّلین بار به حج ّ می رود.

(مکارم ): مسأله هر گاه شخص مستطیع حج ّ بجا نیاورد سپس توانایی جسمانی را از دست بدهد، به طوری که ناامید باشد از این که خودش حج ّ را بجا آورد، باید شخص دیگری را از طرف خود به حج ّ بفرستد امّا هرگاه کسی قدرت مالی پیدا کند ولی بر اثر پیری یا بیماری ، توانایی نداشته باشد، حج ّ بر او واجب نیست ، ولی احتیاط مستحب ّ این است که اجیر بگیرد.

(زنجانی ): مسأله شخص بالغ و عاقل که استطاعت مالی دارد و برخی از شرایط دیگر استطاعت را ندارد، چنانچه از فراهم شدن آن شرایط در آینده مأیوس است واجب است با قصد قربت برای انجام حج ّ خود در اوّلین سال ممکن نایب بگیرد هر چند امسال ، اوّلین سالی باشد که استطاعت مالی پیدا کرده است .

مسائل اختصاصی

(مکارم ): مسأله 1746 کسی که حج ّ واجب را بجا آورده مستحب ّ است دوباره حج ّ بجا آورد، ولی اگر ازدحام بیش از حدّ حُجاج برای کسانی که هنوز حج ّ بجا نیاورده اند تولید مزاحمت شدید کند بهتر است موقتاً از انجام حج ّ مستحبّی خودداری نمایند، همچنین در مقام نوبت بندی بهتر است نوبت را به کسانی دهند که حج ّ واجب را بجا می آورند و اگر خانه خدا فرضاً یک سال از زُوّار خالی بماند بر حاکم شرع واجب است عده ای را به حج ّ بفرستد هر چند حج ّ واجب خود را انجام داده باشند.

(زنجانی ): مسأله 2056 کسانی که خود مستطیع هستند نباید در انجام حج ّ نایب دیگری