توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 191

ص: 191

احکام خرید و فروش

[احکام خرید و فروش از رساله امام خمینی ره ]

«مسأله اختصاصی » اقسام معاملات

(بهجت ): معاملات چند قسم می باشد: 1 معاملات باطل . 2 معاملات مکروه . 3 خرید و فروش میوه . 4 معامله سلف . 5 خرید و فروش طلا به طلا، یا نقره به نقره . که تفصیل هر کدام از آنها به ترتیب در مسائل بعدی ذکر خواهد شد.

چیزهایی که در خرید و فروش مستحب ّ است

[مسأله 2051]

مسأله 2051 یاد گرفتن احکام معاملات به قدری که مورد احتیاج است (1) لازم است ، و مستحب ّ است (2) فروشنده بین مشتریها در قیمت جنس فرق نگذارد (3) و در قیمت جنس سخت گیری نکند، و کسی که با او معامله کرده اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را به هم بزند بپذیرد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (نوری ): که اگر یاد نگیرد ممکن است به حرام بیفتد و معامله باطلی انجام بدهد .. (2) (اراکی ): بهتر است .. (3) (اراکی ): و مستحب ّ است فروشنده و مشتری در قیمت جنس سختگیری نکنند و اگر یکی از آنان پشیمان شود و از دیگری تقاضا کند که معامله را به هم بزند بپذیرد.

(نوری ): مگر به لحاظ علم و تقوی ..

(گلپایگانی )، (صافی ): مسأله پنج چیز در خرید و فروش مستحب ّ است : اوّل : یاد گرفتن احکام آن ، بلکه اگر بداند در میان معاملاتی که می کند هم معامله حرام و باطل و هم حلال و صحیح است و نتواند تشخیص دهد، واجب است یاد گرفتن احکام آنها یا ترک آن معاملات . حضرت صادق علیه السلام فرمودند: «کسی که می خواهد خرید و فروش کند، باید احکام آن را یاد بگیرد و اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن ، خرید و فروش کند بواسطه معامله های باطل و شبهه ناک به هلاکت می افتد». دوم : آنکه در قیمت جنس بین مشتریها فرق نگذارد مگر به لحاظ علم و تقوی . سوم : آنکه در قیمت جنس سختگیری نکند. چهارم : آنکه چیزی را که می فروشد زیادتر بدهد و آنچه را که می خرد کمتر بگیرد. پنجم : آنکه کسی که با او معامله کرده ، اگر پشیمان شود و از او تقاضا کند که معامله را به هم بزند، برای به هم زدن معامله حاضر شود.

(خوئی ): مسأله شخص کاسب سزاوار است احکام خرید و فروش در موارد محل ّ ابتلاء را