توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 193

ص: 193

(اراکی ): مگر آن که طرفین معامله ، قطع نظر از معامله ، راضی به تصرّف یکدیگر در مال هم باشند ..

(مکارم ): ولی می تواند معامله را انجام دهد و قبل از تصرّف در مال ، حکم آن را سؤال کرده ، مطابق آن عمل کند، ولی اگر در موقع معامله احکام آن را می دانسته و بعد از معامله شک کند صحیح انجام داده یا نه ؟ معامله او صحیح است .

(زنجانی ): مسأله اگر انسان نداند معامله ای که پیشتر انجام داده ، صحیح است یا باطل ، حکم به صحّت معامله می شود و می تواند در مالی که گرفته تصرّف نماید.

[مسأله 2053]

مسأله 2053 کسی که مال ندارد و مخارجی بر او واجب است مثل خرج زن و بچه ، باید کسب کند و برای کارهای مستحب ّ مانند وسعت دادن به عیالات و دستگیری از فقرا، کسب کردن مستحب ّ است . این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (مکارم ): مسأله کسب و کار و تلاش برای زندگی از طریق تجارت و زراعت و صنعت و مانند آن برای کسانی که مخارج همسر و فرزند خود را ندارند واجب است ، همچنین برای حفظ نظام و تأمین احتیاجات جامعه اسلامی ؛ و در غیر این صورت ، مستحب ّ مؤکّد است ، مخصوصاً برای کمک به فقرا و یا وسعت بخشیدن به زندگی خانواده .

معاملات مکروه

[مسأله 2054]

مسأله 2054 عمده معاملات مکروه از این قرار است (1): اوّل : بنده فروشی (2). دوم : قصابی (3). سوم : کفن فروشی . چهارم : معامله با مردمان پست (4) پنجم : معامله بین اذان صبح و اوّل آفتاب (5) ششم : آن که کار خود را خرید و فروش گندم و جو و مانند اینها قرار دهد. هفتم : آن که برای خریدن جنسی که دیگری می خواهد بخرد داخل معامله او شود (6) (1) (زنجانی ): گروهی از معاملات مکروه بوده و کارهایی چند، در معامله کراهت دارد که عمده آنها عبارتند از : ... (2) (اراکی ): اوّل : برده فروشی ..

(گلپایگانی )، (صافی )، (نوری ): اوّل : مِلک فروشی ...

(خوئی )، (تبریزی )، (زنجانی ): اوّل : مِلک فروشی ، مگر اینکه ملک دیگری با پول آن بخرد .. (3) (اراکی ): دوم : شغل قراردادن ذبح حیوانات .. (4 (اراکی ): و تنگ نظر .. (5) (گلپایگانی )، (صافی ): پنجم : معامله بین طلوع صبح و اوّل آفتاب .. (6) (زنجانی ): هفتم : داخل معامله شدن برای خریدن یا فروختن جنسی که برادر مؤمن می خواهد بخرد یا بفروشد. هشتم : فرق گذاشتن بین مشتریهای مسلمان ، مگر به جهت علم و تقوی . نهم : سخت گیری در معامله در جایی که قیمت عادلانه باشد. ولی چانه زدن و سخت گیری برای اجتناب از زیان دیدن ، مستحب ّ است . دهم : قسم خوردن اگر راست باشد وگرنه حرام است .