توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 215

ص: 215

صحیح است ، اگر چه بچه ممیز مستقل در تصرّف باشد ..

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (گلپایگانی ) و (صافی ) نیست ] (4) (گلپایگانی )، (صافی ): امّا اگر طفل ( (صافی ): اگر چه ممیز هم نباشد) ..

(نوری ): اگر طفل ، وکیل در اجرای صیغه معامله یا .. (5) (سیستانی ): اگر چه ممیّز نباشد، معامله صحیح است ، چون واقعاً دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده اند. (6) (خوئی )، (تبریزی ): اگر چه ممیز نباشد .. (7) (خوئی )، (تبریزی ): یا اطمینان .. (8) (گلپایگانی )، (صافی ): یا آن که صاحب پول یا جنس اذن داده باشند که آن را به بچه بدهد تا به او برساند.

(مکارم ): مسأله معامله با بچه نابالغ باطل است حتی اگر ولی ّ به او اجازه داده باشد، مگر این که طرف معامله ولی ّ طفل باشد و طفل وسیله رساندن پول به فروشنده یا جنس به خریدار است ؛ در این صورت اشکال ندارد امّا باید خریدار و فروشنده یقین داشته باشند که بچه جنس یا پول را به صاحب آن می رساند.

(بهجت ): مسأله اگر بچه نابالغ چیزی را با اجازه پدر یا جدّ پدری خود بخرد یا بفروشد، در صورتی که بتواند معامله کند، بنا بر اظهر صحیح است ولی اگر نمی تواند انشاء معامله نماید و یا قبلًا نمی توانسته ولی حالا شک داریم که می تواند انشاء معامله کند یا نه ، اگر چه با اجازه ولی ّ باشد معامله اش صحیح نیست . خرید و فروش و معامله طفل غیر ممیّز، دیوانه ، مست ، غافل ، بیهوش و کسی که از روی شوخی و بدون قصد جدّی معامله می کند باطل است .

(زنجانی ): مسأله معامله با بچه نابالغ که مستقل در معامله باشد، در مال خود باطل است ، امّا اگر معامله با ولی ّ باشد و بچه نابالغ ممیز فقط صیغه معامله را جاری سازد یا بچه ممیز مال دیگری را با اجازه وی معامله کند صحیح است .

[مسأله 2083]

مسأله 2083 اگر از بچه نا بالغ چیزی بخرد (1) یا چیزی به او بفروشد باید جنس یا پولی را که از او گرفته به صاحب آن بدهد، یا از صاحبش رضایت بخواهد. و اگر صاحب آن را نمی شناسد و برای شناختن او هم وسیله ای ندارد، باید چیزی را که از بچه گرفته از طرف صاحب آن ، مظالم بدهد (2) ولی اگر چیزی را که گرفته مال خود صغیر باشد باید به ولیّش برساند و اگر او را پیدا نکرد به حاکم شرع بدهد (3) این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (زنجانی ): در مواردی که معامله باطل است چیزی بخرد .. (2) (گلپایگانی )، (صافی ): و احتیاط آن است که از حاکم شرع هم اذن بگیرد و اگر پول یا جنس ، مال خود بچه باشد باید به ولی ّ او برساند یا از ولی ّ او اذن بگیرد و اگر او را پیدا نکرد به حاکم شرع بدهد.

(نوری ): از طرف صاحب آن ، صدقه بدهد ..

(زنجانی ): باید چیزی را که از بچه گرفته ، با اجازه حاکم شرع صدقه بدهد. (3) (فاضل ): به مجتهد جامع الشرائط بدهد.

(خوئی )، (تبریزی ): مسأله اگر از بچه نابالغ در صورتی که معامله با آن صحیح نیست چیزی