توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 216

ص: 216

بخرد، یا چیزی به او بفروشد، باید جنس یا پولی را که از او گرفته در صورتی که مال خود بچه باشد، به ولی ّ او و اگر مال دیگری بوده به صاحب آن بدهد، یا از صاحبش رضایت بخواهد و اگر صاحب آن را نمی شناسد و برای شناختن او هم وسیله ای ندارد، باید چیزی را که از بچه گرفته از طرف صاحب آن بابت مظالم به فقیر بدهد. [1] (مکارم ): مسأله هرگاه از بچه نابالغ چیزی بخرد یا چیزی به او بفروشد معامله او باطل است و باید آن جنس یا پول را که از بچه گرفته به صاحب آن بدهد، نه به خود طفل ؛ و اگر صاحب آن را نمی شناسد و راهی برای شناختن او ندارد باید آن را با اجازه حاکم شرع به فقیری بدهد و اگر مال خود کودک باشد باید به ولیّش برساند، البتّه پول یا جنسی را که او به صغیر داده می تواند از او بگیرد ولی اگر تلف شده عوض آن را نمی تواند بگیرد.

[مسأله 2084]

مسأله 2084 اگر کسی با بچه نابالغ معامله کند و جنس یا پولی که به بچه داده از بین برود نمی تواند از بچه یا ولی ّ او مطالبه کند (1) این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (فاضل ): بلکه باید عوضی را که از بچه گرفته به ولی ّ او بدهد.

(مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2083).

(خوئی ): مسأله اگر کسی با بچه ممیز در صورتی که معامله با آن صحیح نیست معامله کند [2] و جنس یا پولی که به بچه داده از بین برود [3] ظاهر این است که می تواند از بچه بعد از بلوغش یا از ولی ّ او [4] مطالبه نماید و اگر بچه ممیز نباشد حق ّ مطالبه ندارد.

(زنجانی ): مسأله اگر کسی با بچه معامله ای انجام دهد که صحیح نیست و جنس یا پولی که به بچه داده است از بین برود چنانچه بچه ممیز باشد این شخص می تواند عوض مالی را که از بین رفته از بچه بعد از بلوغش یا از ولی ّ او ( در صورتی که از اموال بچه در اختیار وی باشد) مطالبه کند، و اگر بچه ممیز نباشد حق ّ مطالبه ندارد.

[مسأله 2085]

مسأله 2085 اگر خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند چنانچه بعد از معامله راضی شود و بگوید (1) راضی هستم ، معامله صحیح است (2) ولی احتیاط مستحب ّ

[1] ( من سیستانی

): بابت ردّ مظالم به فقیر بدهد و احتیاط لازم آن است که در این کار از حاکم شرع اذن بگیرد.

[2] ( من سیستانی

): و بچه جنس یا پولی را که به او داده است از بین ببرد، می تواند از بچه بعد از بلوغش یا از ولی ّ او مطالبه نماید و اگر بچه ممیّز نباشد یا ممیّز باشد، ولی خودش مال را تلف نکرده باشد بلکه نزد او تلف شده باشد هر چند در اثر اهمال یا تفریط او باشد، ضامن نیست .

[3] ( من نوری

): می تواند از بچه بعد از بلوغ ، یا ولی ّ او مطالبه نماید ولی اگر بچه ممیز نباشد نمی تواند از بچه یا ولی ّ او مطالبه نماید.

[4] ( من تبریزی

): در صورتی که بچه مال داشته باشد ..