توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 221

ص: 221

[مسأله 2092]

مسأله 2092 چیزی را که با وزن خرید و فروش می کنند با پیمانه هم می شود معامله کرد، به این طور که اگر مثلًا می خواهد ده من گندم بفروشد با پیمانه ای که یک من گندم می گیرد ده پیمانه بدهد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (مکارم ) نیست

[مسأله 2093]

مسأله 2093 اگر یکی از شرطهایی که گفته شد (1) در معامله نباشد معامله باطل است ، ولی اگر خریدار و فروشنده (2) راضی باشند که در مال یکدیگر تصرّف کنند تصرّف آنها اشکال ندارد (3) (1) (گلپایگانی )، (فاضل )، (صافی ): غیر از شرط چهارم .. (2) (اراکی ): و کسی که در آن مال حقّی دارد با قطع نظر از معامله ..

(تبریزی ): با قطع نظر از آن معامله ..

(سیستانی ): اگر معامله از جهت نبودن یکی از شرطهایی که گفته شد غیر شرط چهارم باطل باشد ولی خریدار و فروشنده .. (3) (گلپایگانی )، (فاضل )، (صافی ): و در شرط چهارم اگر گرو گیرنده معامله را امضا کند یا مِلک از گرو بیرون بیاید معامله صحیح است .

[مسأله 2094]

مسأله 2094 معامله چیزی را که وقف شده باطل است ، ولی اگر به طوری خراب شود (1) که نتوانند استفاده ای را که مال برای آنها وقف شده از آن ببرند (2) مثلًا حصیر مسجد (3) به طوری پاره شود که نتوانند روی آن نماز بخوانند، فروش آن (4) اشکال ندارد (5) و در صورتی که ممکن باشد باید (6) پول آن را در همان مسجد به مصرفی برسانند که به مقصود وقف کننده نزدیکتر باشد. (1) (خوئی )، (فاضل )، (تبریزی )، (زنجانی ): یا در معرض خرابی باشد .. (2) (سیستانی ): یا در معرض این جهت باشد .. (3) (مکارم ): مثلًا فرش مسجد .. (4) (اراکی ): فروش آن با اجازه متولی و حاکم شرع ..

(سیستانی ): فروش آن برای متولّی و کسی که در حکم اوست .. (5) (مکارم ): همچنین مصالح کهنه ای که بعد از تعمیر و نوسازی مسجد زیاد می آید، ولی پس از فروختن باید پول آن را در همان مسجد به همان مصرف برسانند و اگر ممکن نشود به مصرفی که به مقصود واقف نزدیکتر است و اگر نیازی نباشد در مساجد دیگر مصرف کنند. (6) (سیستانی ): باید بنا بر احتیاط استحبابی ..

(بهجت ): مسأله معامله چیزی که وقف شده باطل است ، ولی اگر معلوم شود وقف باطل بوده مثل آنکه واقف بالغ نبوده ، یا در نفروختن آن مفسده بزرگتری چون قتل نفس و هتک ِ عِرض باشد، یا معلوم باشد که واقف محل ّ خاصّی در نظر نداشته مثل زمینی که برای حمّام ده وقف کرده باشد، در این صور فروختن جایز است . امّا در صورت اوّل ، خود واقف یا وارث او