توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 232

ص: 232

(زنجانی ): مسأله انسان نمی تواند جنسی را که سلف خریده پیش از تمام شدن مدّت بفروشد، خواه به فروشنده بفروشد یا به کسی دیگر، عوض آن را از همان جنس عوض در معامله سلف قرار دهد یا از جنس دیگر، قیمت عوض تعیین شده با قیمت عوض در معامله سلف یکسان باشد یا کمتر باشد. و بعد از تمام شدن مدّت و تحویل گرفتن جنس ، معامله آن بدون اشکال صحیح است ولی اگر هنوز آن را تحویل نگرفته ، بخواهد آن را بفروشد باید عوض آن را چیزی را که خریدار طلبکار است قرار ندهد. همچنین اگر بخواهد با عوضی از جنس همان عوض معامله سلف ، آن را به فروشنده معامله سلف بفروشد، باید به همان اندازه (نه کمتر نه بیشتر) بفروشد.

[مسأله 2114]

مسأله 2114 در معامله سلف اگر فروشنده جنسی را که قرارداد کرده بدهد (1) مشتری باید قبول کند. و نیز اگر بهتر از آنچه قرار گذاشته ، بدهد (2) یعنی همان اوصاف را با زیادتی کمال دارا باشد، مشتری باید قبول نماید (3) و اگر این طور نباشد لازم نیست قبول کند؛ مثل آن که بنده جاهل خریده باشد و بایع بخواهد عالم بدهد. (1) (گلپایگانی )، (خوئی )، (تبریزی )، (صافی ): در موعدش تحویل بدهد ..

(فاضل )، (سیستانی ): در موعدش بدهد مشتری باید قبول کند ( (سیستانی ): اگر به همان وضعی باشد که شرط شده است ؛ و اگر بهتر باشد باید بپذیرد مگر اینکه منظور از شرطی که شده است ، نفی صفت بهتر نیز باشد). (2) (اراکی )، (گلپایگانی )، (خوئی )، (تبریزی )، (صافی ): و طوری باشد که از همان جنس حساب شود، مشتری باید قبول نماید. [پایان مسأله ] (3) (نوری ): بقیّه مسأله ذکر نشده .

(بهجت ): مگر این که در معامله مشخص کرده باشند که بهتر یا بدتر تحویل داده نشود که اگر طبق قرار داد نباشد، لازم نیست قبول کند.

(مکارم ): مسأله هر گاه در معامله سلف ، فروشنده جنس بهتری را تحویل دهد (یعنی جنسی را که تمام آن اوصاف مورد قرار داد را به اضافه صفات دیگری داراست ) مشتری باید قبول کند، ولی اگر بعضی از آن صفات را نداشته باشد می تواند قبول نکند.

(زنجانی ): مسأله در معامله سلف اگر فروشنده جنسی را که قرارداد کرده بدهد، مشتری باید قبول کند، ولی اگر جنس دیگری بدهد، لازم نیست مشتری قبول کند، هر چند بهتر از جنسی باشد که قرار گذاشته اند، البتّه گاه تعیین یک ویژه گی برای جنس از باب حد اقل مقدار لازم است که در این صورت اگر جنسی با ویژه گی بهتر تحویل دهد، چون همان جنسی است که قرار گذاشته اند، بر مشتری لازم است آن را قبول کند.

[مسأله 2115]

مسأله 2115 اگر جنسی را که فروشنده می دهد، پست تر (1) از جنسی باشد که قرارداد کرده ، مشتری می تواند قبول نکند. (1) (فاضل ): بهتر یا پست تر .. (مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2114)