توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 233

ص: 233

[مسأله 2116]

مسأله 2116 اگر فروشنده به جای جنسی که قرارداد کرده ، جنس دیگری بدهد (1) در صورتی که مشتری راضی شود اشکال ندارد. (1) (مکارم ): و یا همان جنس را با صفات پست تری تحویل دهد ..

[مسأله 2117]

مسأله 2117 اگر جنسی را که سلف فروخته در موقعی که باید آن را تحویل دهد، نایاب شود و (1) نتواند آن را تهیّه کند، مشتری می تواند صبر کند تا تهیّه نماید یا معامله را به هم بزند و چیزی را که داده پس بگیرد (2). این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) [عبارت «نایاب شود و» در رساله آیت اللّه (سیستانی ) نیست ] (2) (زنجانی ): چنانچه در مسأله [2112] شرط چهارم گفته شد.

(فاضل ): و خریدار نمی تواند فروشنده را ملزم کند که جنس را که به قیمت سلف فروخته به قیمت روز از او بخرد البتّه اگر توافق کنند که جنس را به قیمت فعلی بخرد مانعی ندارد.

(سیستانی ): چیزی را که داده ، یا بدل آن را پس بگیرد و بنا بر احتیاط واجب نمی تواند آن را به فروشنده به قیمت بیشتری بفروشد.

[مسأله 2118]

مسأله 2118 اگر جنسی را بفروشد و قرار بگذارد که بعد از مدّتی تحویل دهد و پول آن را هم بعد از مدّتی بگیرد، معامله باطل است (1) این مسأله ، در رساله آیات عظام : (مکارم ) و (بهجت ) نیست (1) (خوئی )، (تبریزی ): بنا بر احتیاط واجب . (زنجانی ): بنا بر احتیاط.

فروش طلا و نقره به طلا و نقره

[مسأله 2119]

مسأله 2119 اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد (سکه دار باشند یا بی سکه (1) در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد معامله حرام و باطل است (2) (1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (زنجانی ) نیست ] (2) (مکارم ): هر چند یکی طلای ساخته شده باشد و دیگری نساخته ، یا ساخت آنها از نظر مرغوبیّت تفاوت داشته باشد، یا عیار آنها مختلف باشد، مثلًا یک گرم طلای 18 عیار را به یک گرم و نیم طلای 14 عیار بدهد، همه اینها حرام و باطل است ولی فروختن طلا به نقره اشکالی ندارد، چه وزن آنها مساوی باشد یا غیر مساوی .

(زنجانی ): ولی سکه طلای کنونی را که با وزن معامله نمی شود، می توان با سکه طلا با وزن بیشتر معامله کرد.

[مسأله 2120]

مسأله 2120 اگر طلا را به نقره ، یا نقره را به طلا بفروشد (1) معامله صحیح است و لازم نیست وزن آنها مساوی باشد (2) (1) (سیستانی ): نقداً بفروشد .. (2) (سیستانی ): ولی اگر معامله با مدّت باشد باطل است .

(مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله

[مسأله 2121]

2119مسأله 2121 اگر طلا یا نقره را به طلا یا نقره بفروشند (1) باید فروشنده و خریدار پیش از آن که از یکدیگر جدا شوند، جنس و عوض آن را به یکدیگر تحویل دهند (2) و اگر