توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 240

ص: 240

باز خریدار جنس را به او پس می دهد می تواند «بیع شرط» کند و این معنا ضرری به بیع نمی زند.

[مسأله 2127]

مسأله 2127 در معامله بیع شرط اگر چه فروشنده اطمینان داشته باشد که هرگاه سر مدّت پول را ندهد، خریدار ملک را به او می دهد معامله صحیح است ، ولی اگر سر مدّت پول را ندهد، حق ّ ندارد ملک را از خریدار مطالبه کند (1) و اگر خریدار بمیرد (2) نمی تواند ملک را از ورثه او مطالبه نماید. این مسأله ، در رساله آیات عظام : (مکارم ) و (بهجت ) نیست (1) (گلپایگانی )، (صافی ): بقیّه مسأله ذکر نشده . (2) (اراکی ): و پول را سر مدّت ندهد .. (تبریزی ): تا پول را نداده .. (فاضل ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2126.

[مسأله 2128]

مسأله 2128 اگر چای اعلا را با چای پست مخلوط کند و به اسم چای اعلا بفروشد (1) مشتری می تواند معامله را به هم بزند. (1) (اراکی ): در صورتی که هنگام معامله مشتری نمی دانسته و بعداً بفهمد، می تواند معامله را به هم بزند. (گلپایگانی )، (صافی ): و مشتری نفهمد، بعد که دانست می تواند معامله را به هم بزند.

(فاضل ): و مشتری خبر نداشته باشد، وقتی که متوجه شود می تواند معامله را به هم بزند.

[مسأله 2129]

مسأله 2129 اگر خریدار بفهمد (1) مالی را که گرفته عیبی دارد (2) مثلًا حیوانی را بخرد و بفهمد که یک چشم آن کور است ، چنانچه آن عیب پیش از معامله در مال بوده و او نمی دانسته ، (3) می تواند معامله را به هم بزند، (4) یا فرق قیمت سالم و معیوب آن را معین کند (5) و به نسبت تفاوت قیمت سالم و معیوب از پولی که به فروشنده داده پس بگیرد مثلًا مالی را که به چهار تومان خریده ، اگر بفهمد معیوب است ، در صورتی که قیمت سالم آن هشت تومان و قیمت معیوب آن شش تومان باشد، چون فرق قیمت سالم و معیوب یک چهارم می باشد، می تواند یک چهارم پولی را که داده یعنی یک تومان از فروشنده بگیرد. (1) (گلپایگانی )، (صافی ): اگر معامله به مال مشخصی واقع شده باشد و خریدار بفهمد .. (2) (اراکی ): و معامله به شخص آن مال واقع شده باشد نه به طور کلّی ..

(خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): اگر خریدار بفهمد مالی ( (سیستانی ): مال معیّنی ) را که خریده عیبی دارد .. (3) (زنجانی ): و مال به همان شکل اوّلیه خود باقی مانده است ، می تواند معامله را به هم زده و آن مال را به فروشنده برگرداند، و اگر مال را تغییر داده باشد، مثلًا پارچه را بریده یا دوخته یا رنگ کرده است ، یا اینگونه تغییرات بدون دخالت فروشنده در مال ایجاد شده باشد، می تواند به خاطر عیبی که پیش از معامله در مال بوده و او نمی دانسته ، به نسبت تفاوت قیمت سالم و معیوب از پولی که به فروشنده داده ، پس بگیرد، مثلًا مالی را که به چهار هزار تومان خریده اگر بفهمد معیوب است ، در صورتی که قیمت سالم آن هشت هزار تومان و قیمت معیوب آن شش هزار تومان باشد، چون فرق قیمت سالم و معیوب یک چهارم است ، می تواند یک چهارم پولی