توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 29

ص: 29

جنس دیگر بخواهد بدهد محل ّ اشکال است مگر آنکه با اجازه مجتهد جامع الشرائط باشد.

(سیستانی ): مسأله انسان می تواند خمس چیزهایی که خمس بر آنها واجب شده است از همان چیزها بدهد یا به مقدار قیمت خمسی که واجب شده است ، پول خمس داده شده بدهد و امّا اگر جنس دیگری که خمس در آن واجب نشده بخواهد بدهد، محل ّ اشکال است ، مگر آنکه با اجازه حاکم شرع باشد.

[مسأله 1790]

مسأله 1790 تا خمس مال را ندهد (1) نمی تواند در آن مال تصرّف کند (2) اگر چه قصد دادن خمس را داشته باشد. (1) (بهجت ): بعد از گذشت سال تا خمس مال خود را ندهد .. (2) (مکارم ): و نیّت دادن خمس به تنهایی کافی نیست ، همچنین نمی تواند خمس را به ذمّه بگیرد و در مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند کار حرامی کرده و اگر آن مال تلف شود باید خمس آن را بدهد.

(گلپایگانی )، (صافی ): مسأله بعد از تمام شدن سال و مستقر شدن خمس ، تصرّف در مالی که خمس آن واجب شده بدون اذن حاکم شرعی جایز نیست .

(خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): مسأله کسی که خمس به مال او تعلق گرفت و سال بر او گذشت ، تا خمس او را نداده است ( (خوئی )، (تبریزی ): و قصد دادن خمس را ندارد) نمی تواند در آن مال تصرّف کند ( (خوئی )، (تبریزی ): بلکه بنا بر احتیاط واجب اگر قصد دادن خمس را هم داشته باشد نیز چنین است ).

(زنجانی ): مسأله تصرّف کردن در مالی که خمس دارد تا یک پنجم آن باقی است ، اشکال ندارد.

[مسأله 1791]

مسأله 1791 کسی که خمس بدهکار است (1) نمی تواند آن را به ذمه بگیرد یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرّف کند (2) و چنانچه تصرّف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد (3) (1) (فاضل ): کسی که خمس به مالش تعلق گرفته ..

(زنجانی ): کسی که در مال وی خمس می باشد .. (2) (بهجت ): مگر اینکه با حاکم شرع مصالحه کند یا از او اجازه بگیرد .. (3) (تبریزی ): بلی ، اگر به مجتهد عادل که از او تقلید می کند یا به وکیل او رجوع کند، ممکن است در بعضی از موارد به آن شخص دستگردان کند تا خمس به ذمّه منتقل شود.

(مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله

[مسأله 1792]

اشاره

1790مسأله 1792 کسی که خمس بدهکار است (1) اگر با حاکم شرع مصالحه کند (2) می تواند در تمام مال تصرّف نماید (3) و بعد از مصالحه (4) منافعی که از آن به دست می آید مال خود اوست (5) (1) (زنجانی ): کسی که در مال وی خمس می باشد .. (2) (خوئی ): و خمس را به ذمّه بگیرد ..