توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 311

ص: 311

(3) (گلپایگانی )، (صافی ): و نیز اگر .. (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): بلکه اگر .. (4) (خوئی )، (گلپایگانی )، (صافی )، (تبریزی ): نیز صحیح است .

(سیستانی ): و مقیّد نکند به خصوص روغن یا شیر آن گوسفند، اجاره صحیح است .

(زنجانی ): چون مقدار روغن را معیّن نکرده اند، اجاره باطل است .

[مسأله 2164]

مسأله 2164 اگر کسی بخواهد طلب یا حق ّ خود را به دیگری صلح کند در صورتی صحیح است که او قبول نماید (1) (1) (خوئی )، (گلپایگانی )، (اراکی )، (فاضل )، (صافی )، (تبریزی )، (سیستانی )، (زنجانی ): ولی اگر بخواهد از طلب یا حق ّ خود ( (گلپایگانی )، (فاضل )، (صافی ): بدون صلح ) بگذرد، قبول کردن او لازم نیست .

(مکارم ): مسأله اگر کسی بخواهد طلب خود را در برابر چیزی یا بدون عوض ، به دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که طرف قبول نماید ولی اگر بخواهد از طلب یا حق ّ خود بگذرد قبول کردن طرف لازم نیست و این نیز نوعی از صلح است .

[مسأله 2165]

اشاره

مسأله 2165 اگر انسان مقدار بدهی خود را بداند و طلبکار او نداند، چنانچه طلبکار طلب خود را به کمتر از مقداری که هست صلح کند مثلًا پنجاه تومان طلبکار باشد و طلب خود را به ده تومان صلح نماید، زیادی برای بدهکار حلال نیست مگر آن که مقدار بدهی خود را به او بگوید و او را راضی کند (1) یا طوری باشد که اگر مقدار طلب خود را می دانست ، باز هم به آن مقدار صلح می کرد (2). (1) (اراکی ): یا رضایت مقید به آن مقدار نباشد، بدین معنی که اگر مقدار طلب خود را می دانست ، باز هم به آن مقدار صلح می کرد. (2) (فاضل ): و اگر انسان مقدار بدهی خود را نداند و با طلبکار مصالحه کند، بری ء الذّمّه می شود، هر چند مقدار بدهی او کمتر یا بیشتر از مبلغ مورد مصالحه باشد.

(مکارم ): مسأله اگر انسان با این که مقدار بدهی خود را می داند اظهار بی اطلاعی کند و طلبکار او نداند و طلب خود را به کمتر از مقداری که هست صلح کند صحیح نیست و بدهکار نسبت به مقدار اضافی مدیون است ، مگر این که چنان باشد که اگر مقدار طلب خود را هم می دانست باز به این صلح راضی بود.

مسأله اختصاصی

(بهجت ): مسأله 1717 در عقد صلح که در آن دو چیز با یکدیگر معاوضه می شوند، اگر یکی از آن دو قابل ملکیّت و معامله نباشد، اصل عقد باطل است ، و اگر بعد از صلح معلوم شد که یکی از دو چیزی که مورد مصالحه واقع شده معیوب است ، حق ّ فسخ برای کسی که ضرر دیده ثابت است ، و همچنین است اگر یکی از دو طرف مغبون شده باشد.

[مسأله 2166]

مسأله 2166 اگر بخواهند دو چیزی را که از یک جنس و وزن آنها معلوم است به یکدیگر صلح کنند (1) در صورتی صحیح است (2) که وزن یکی بیشتر از دیگری نباشد، ولی اگر وزن آنها معلوم نباشد، اگر چه احتمال دهند که وزن یکی بیشتر از دیگری است صلح صحیح است (3)