توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 315

ص: 315

(خوئی )، (گلپایگانی )، (صافی )، (تبریزی )، (سیستانی )، (فاضل ): اگر بخواهد تفاوت قیمت صحیح و معیوب را بگیرد، اشکال دارد ( (فاضل ): محل ّ اشکال است ).

(مکارم ): گرفتن تفاوت قیمت صحیح و معیوب بستگی به رضایت طرفین دارد.

[مسأله 2172]

مسأله 2172 هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که (اگر بعد از مرگ ، وارثی نداشتم (1) باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی (2) و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید (3) این مسأله ، در رساله آیات عظام : (مکارم ) و (بهجت ) نیست (1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (صافی ) نیست ] (2) (خوئی )، (سیستانی ): با او شرط کند و بگوید که بعد از مرگ من باید چیزی را که به تو صلح کردم مثلًا وقف کنی .. (3) (تبریزی ): و همچنین است [اگر] شرط کند تا مادامی که زنده هستم ، مأذون باشم که در آن چیز تصرّف کنم .

(گلپایگانی ): احتیاط آن است که با اذن حاکم شرع به شرط عمل نماید.

احکام صلح (استفتاءات از مقام معظم رهبری )

س 1791: شخصی همه دارایی خود از قبیل مسکن ، ماشین ، فرش و لوازم منزلش را به همسرش صلح کرده است و همچنین او را وصی ّ و قیم اولاد صغیر خود نیز قرار داده است ، آیا پدر و مادر او بعد از وفات وی حق ّ مطالبه چیزی از ترکه او را دارند؟

ج : اگر ثابت شود که میّت در زمان حیات خود همه دارائی اش را به همسرش یا هر فرد دیگری صلح کرده است بطوری که چیزی از آنها را برای خود تا زمان وفاتش باقی نگذاشته است ، موضوعی برای ارث بردن پدر و مادر یا سایر ورثه باقی نمی ماند، در نتیجه حق ّ ندارند هیچ یک از اموال او را که در زمان حیاتش ملک همسرش شده است ، از زوجه او مطالبه کنند. س 1792: شخصی قسمتی از اموالش را به فرزند خود صلح کرده است ولی بعد از گذشت چند سال مبادرت به فروش آن اموال به همان فرزند خود نموده است و در حال حاضر ورثه او بر اساس گواهی پزشکی ادّعا می کنند که پدر آنان از مدّتی قبل از فروش خانه تا زمان انجام آن ، از سلامت عقلی برخوردار نبوده است . آیا فروش مال مورد مصالحه به خود مصالح له عدول از مصالحه محسوب می شود و حکم به صحت بیع می شود؟ و بر فرض بقای صلح بر صحت ، آیا در ثلث مال مورد مصالحه صحیح است یا در تمام آن ؟

ج : صلح قبلی محکوم به صحت و نفوذ است و تا زمانی که در آن حق ّ فسخ برای مصالح ثابت نشده باشد، محکوم به لزوم نیز هست ، در نتیجه فروش بعدی مال مورد مصالحه توسط او صحیح نیست هر چند در هنگام فروش آن از سلامت عقلی برخوردار بوده باشد و صلحی که محقق شده و حکم به صحت و لزوم آن شده است ، نسبت به همه مالی که مورد مصالحه قرار گرفته ، نافذ است .