توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 367

ص: 367

(مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2241 شرط 5.

[مسأله 2344]

اشاره

مسأله 2244 باید قرار معامله مُساقات را پیش از ظاهرشدن میوه بگذارند و اگر بعد از ظاهر شدن میوه و پیش از رسیدن آن قرار بگذارند پس اگر کاری مانند آبیاری یا کار دیگر که برای زیاد شدن میوه یا خوب شدن آن لازم است (1) باقیمانده باشد، معامله صحیح است و گر نه اشکال دارد (2) اگر چه احتیاج به کاری مانند چیدن میوه و نگهداری آن داشته باشد (3) (1) (گلپایگانی ): اگر کاری که باعث زیادتی میوه می شود ..

(فاضل )، (نوری ): اگر کاری مانند آبیاری که برای تربیت درخت و پرورش میوه لازم است ..

(بهجت )، (زنجانی ): اگر کاری مانند آبیاری که برای زیاد شدن یا بهتر شدن میوه لازم است ..

(صافی ): اگر کاری مثل آبیاری که برای درخت لازم است .. (2) (خوئی )، (تبریزی ): اگر کاری مانند آبیاری که برای تربیت درخت لازم است باقی نمانده باشد معامله صحیح نیست .. (3) (خوئی )، (تبریزی ): بلکه اگر کاری که برای تربیت درخت لازم است باقیمانده باشد صحت معامله محل ّ اشکال است . (مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2241، شرط 6.

(سیستانی ): مسأله لازم نیست قرار معامله مُساقات را پیش از ظاهر شدن حاصل بگذارند، بلکه اگر بعد از ظاهر شدن هم بگذارند، چنانچه کاری مانده باشد که برای زیادی حاصل یا بهتر شدن آن یا سالم ماندنش از آفات لازم باشد، معامله صحیح است ؛ ولی اگر اینچنین کاری باقی نمانده باشد، هر چند کاری که برای تربیت درخت لازم است یا چیدن میوه یا نگهداری از آن باقی مانده باشد، صحت معامله محل ّ اشکال است .

مسائل اختصاصی

(بهجت ): مسأله 1783 در عقد مساقات اگر نسبت به تقسیم امور چیزی را تعیین نکنند، آنچه از کارهای مساقات که در هر سال تکرار می شود به عهده عامل است ، از قبیل کشت و وسایل کار و اصلاح درختها و آنچه موجب میوه دادن و ازدیاد آن است ، و آنچه از مقدّمات که در یک سال ایجاد می شود و برای سالها باقی می ماند، مثل دیوار کشی و وسایل آبیاری و احداث جدولها، به عهده مالک است .

(بهجت ): مسأله 1784 مالیات زمین زراعتی یا باغ ، به عهده مالک است ، نه بر عامل مساقات یا مزارعه ، مگر آن که در عقد شرط کرده باشند، که باید بر طبق آن عمل کنند.

(بهجت ): مسأله 1785 اگر در عقد مساقات شرط کنند که مالک تمام کار مساقات را انجام دهد، عقد باطل است ، زیرا با مقتضای عقد مساقات مخالفت دارد، چون در این عقد، عامل در مقابل کاری که انجام می دهد استحقاق سهمی از محصول را پیدا می کند و بدون کار حقّی ندارد.

[مسأله 2345]

مسأله 2245 معامله مُساقات در بوته خربزه (1) و خیار و مانند اینها صحیح نیست (2) (1) (فاضل ): و هندوانه .. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (2) (اراکی )، (فاضل ): اشکال دارد. (خوئی )، (تبریزی )، (صافی )، (زنجانی ): بنا بر احتیاط صحیح نیست .

(سیستانی ): بنا بر أظهر صحیح است . (نوری ): بنا بر أقوی صحیح است .