توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 368

ص: 368

(مکارم ): مسأله در موردبوته خربزه و خیار و مانند آن اگر قرارداد روشنی بگذارند و تعداد چیدن و سهم هر کدام را مشخص کنند صحیح است ، هر چند مُساقات نامیده نمی شود.

[مسأله 2346]

مسأله 2246 درختی که از آب باران یا رطوبت زمین استفاده می کند و به آبیاری احتیاج ندارد، اگر به کارهای دیگر مانند بیل زدن و کود دادن (1) محتاج باشد، معامله مُساقات در آن صحیح است (2) ولی چنانچه آن کارها در زیاد شدن یا خوب شدن میوه اثری نداشته باشد (3) معامله مُساقات اشکال دارد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (گلپایگانی )، (صافی ): برای زیاد شدن میوه ..

(فاضل )، (مکارم ): و سمپاشی که موجب زیاد شدن یا مرغوبیّت میوه می شود ..

(زنجانی ): و سم پاشی .. (سیستانی ): مانند آنچه در مسأله [2244] گذشت .. (2) (خوئی )، (گلپایگانی )، (صافی )، (مکارم )، (سیستانی )، (تبریزی )، (زنجانی ): بقیّه مسأله ذکر نشده .

(اراکی ): معامله به عنوان مساقات اشکال دارد. [پایان مسأله ] (3) (فاضل ): در زیاد شدن یا مرغوبیّت میوه تأثیری نداشته باشند ..

[مسأله 2347]

مسأله 2247 دو نفری که مُساقات کرده اند، با رضایت یکدیگر می توانند معامله را به هم بزنند، و نیز اگر در ضمن خواندن صیغه مُساقات شرط کنند (1) که هر دو، یا یکی از آنان حق ّ به هم زدن معامله را داشته باشند، مطابق قراری که گذاشته اند، به هم زدن معامله اشکال ندارد (2)، بلکه اگر (3) در معامله (4) شرطی کنند و عملی نشود، کسی که برای نفع او شرط کرده اند، می تواند معامله را به هم بزند. (1) (خوئی )، (صافی )، (تبریزی )، (سیستانی ): اگر در ضمن قرارداد مُساقات شرط کنند ..

(زنجانی ): اگر شرط کنند .. (2) (مکارم ): و اگر در قرارداد مساقات شرطی ذکر کرده باشند و آن شرط عملی نشود و کسی که شرط به نفع اوست نتواند طرف را وادار به انجام آن کند، می تواند معامله را به هم بزند.

(زنجانی ): و اگر شرطی کنند و آن شرط عملی نشود، کسی که به نفع او شرط کرده اند می تواند معامله را به هم بزند و در هر دو صورت لازم نیست شرط در ضمن قرارداد مساقات باشد بلکه اگر در ضمن معامله دیگر یا با قراری مستقل ، قبل یا بعد از معامله مساقات هم شرط کنند، همین حکم را دارد. (3) (گلپایگانی )، (صافی ): و اگر .. (4) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): و اگر در ضمن معامله مساقات ..

[مسأله 2348]

مسأله 2248 اگر مالک بمیرد، معامله مُساقات به هم نمی خورد و ورثه اش بجای او هستند. (بهجت ): مسأله مساقات با مردن یکی از طرفین قرار داد باطل نمی شود، بلکه ورّاث او جایگزین می شوند، و در صورتی که شرط کرده باشند خود زارع مساقات را انجام دهد، حکم آن در احکام مزارعه گذشت .

[مسأله 2349]

اشاره

مسأله 2249 اگر کسی که تربیت درختها به او واگذار شده بمیرد (1) چنانچه در عقد شرط نکرده باشند (2) که خودش آنها را تربیت کند، ورثه اش بجای او هستند و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر (3) هم نگیرند، حاکم شرع از مال میّت ، اجیر (4)