توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 37

ص: 37

(فاضل ): مسأله آنچه را که از معدن استفاده شده است چنانچه به حدّ نصاب نرسد در صورتی که از مخارج سالیانه زیاد بیاید خمس آن واجب است .

[مسأله 1801]

مسأله 1801 گچ و آهک و گِل سرشور و گِل سرخ ، بنا بر احتیاط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (گلپایگانی )، (صافی ): مسأله احتیاط لازم در گِل سرشور و گچ و آهک و گِل سرخ اگر به حدّ نصاب برسد دادن خمس است پیش از خارج کردن مؤونه سال و اگر کمتر از نصاب باشد حکم سایر منافع سال را دارد.

(اراکی )، (خوئی )، (تبریزی ): مسأله گچ و آهک و گِل سرشور و گِل سرخ از چیزهای معدنی نیست و کسی که اینها را بیرون می آورد، در صورتی باید خمس بدهد که آنچه را بیرون آورده ، به تنهایی یا با منافع دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید.

(سیستانی ): مسأله گچ و آهک بنا بر احتیاط لازم حکم معدن بر آنها جاری است ، پس اگر به حد نصاب برسند باید خمس آنها را بدون اخراج مؤونه سال بدهد.

(نوری ): مسأله در گچ و آهک و گل سرشور و گل سرخ احتیاط واجب آن است که مانند معادن در نظر گرفته شود و اگر قیمت هر یک از آنها به حد نصاب رسید خمس آن را بدهد و اگر نرسد حکم منافع کسب را دارد.

(مکارم ): مسأله گچ و آهک و گِل سرخ و مانند آن اگر به آنها معدن گفته شود باید خمس آن را بدهد، همچنین انواع سنگها.

[مسأله 1802]

مسأله 1802 کسی که از معدن چیزی به دست می آورد، باید خمس آن را بدهد چه معدن روی زمین باشد، یا زیر آن ، در زمینی باشد که ملک است (1)، یا در جایی باشد که مالک ندارد (2) این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (سیستانی ): که مِلک اوست .. (2) (مکارم ): استخراج کننده آن مسلمان باشد یا غیر مسلمان ، بالغ باشد یا غیر بالغ ؛ در تمام این صورتها باید خمس آن پرداخته شود و در صورتی که کودک باشد ولی ّ او می پردازد.

[مسأله 1803]

مسأله 1803 اگر نداند چیزی را که از معدن بیرون آورده به 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا (1) می رسد یا نه ، بنا بر احتیاط واجب (2) باید به وزن کردن یا از راه دیگر، قیمت آن را معلوم کند. این مسأله ، در رساله آیات عظام : (بهجت ) و (مکارم ) نیست (1) (اراکی )، (گلپایگانی )، (صافی ): به 15 مثقال طلا ..

(نوری ): به 105 مثقال نقره سکه دار یا 15 مثقال طلای سکه دار .. (2) [عبارت «بنا بر احتیاط واجب » در رساله آیات عظام : (گلپایگانی ) و (صافی ) نیست ]