توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 390

ص: 390

کند تا بدهکار بتواند بدهی خود را بدهد.

[مسأله 2278]

مسأله 2278 کسی که بدهکار است و نمی تواند بدهی خود را بدهد (1) اگر کاسب است باید برای پرداخت بدهی خودش کسب کند، و کسی هم که کاسب نیست چنانچه بتواند کاسبی کند، احتیاط واجب آن است که کسب کند و بدهی خود را بدهد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (اراکی )، (فاضل ): چنانچه بتواند کاسبی کند ( (فاضل ): و بر او حرج نباشد) احتیاط واجب آن است که کسب کند و بدهی خود را بدهد.

(خوئی )، (گلپایگانی )، (صافی )، (تبریزی ): چنانچه بتواند کاسبی کند واجب است که کسب کند و بدهی خود را بدهد.

(زنجانی ): باید کسب کند و بدهی خود را بدهد، مگر آن که این کار حرجی یا با هتک حیثیت وی همراه باشد.

(سیستانی ): اگر کاسبی برای او آسان باشد، یا کارش کاسبی باشد، واجب است کسب کند و بدهی خود را بپردازد، بلکه در غیر این صورت نیز اگر بتواند کسبی کند که لایق شأنش باشد، احتیاط واجب آن است که کسب کند و بدهی را بپردازد.

(مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2277.

[مسأله 2279]

مسأله 2279 کسی که دسترسی به طلبکار خود ندارد، چنانچه امید نداشته باشد (1) که او را پیدا کند، باید با اجازه حاکم شرع طلب او را به فقیر بدهد (2) و شرط نیست در فقیر که سیّد نباشد. (1) (سیستانی ): که در آینده او یا وارثش را پیدا کند، باید طلب او را از طرف صاحبش به فقیر بدهد. و بنا بر احتیاط واجب از حاکم شرع در این کار اجازه بگیرد، ولی اگر امید داشته باشد که او یا وارثش را پیدا کند باید منتظر بماند و از او جستجو کند و چنانچه او را پیدا ننماید وصیّت کند که اگر او مُرد و طلبکار یا وارثش پیدا شد طلب او را از مالش بپردازند. (2) (گلپایگانی )، (صافی ): و اگر طلبکار او سیّد نباشد، احتیاط واجب آن است که طلب او را به سیّد فقیر ندهد.

(اراکی ): باید بنا بر احتیاط واجب با اجازه حاکم شرع طلب او را به عنوان صدقه از طرف طلبکار، به فقیر بدهد، ولی اگر طلبکار او سیّد نباشد بنا بر احتیاط واجب طلب او را به فقیری که سیّد نیست بدهد.

(خوئی )، (تبریزی ): باید طلب او را ( (خوئی ): از طرف صاحبش ) به فقیر بدهد و بنا بر احتیاط از حاکم شرع اجازه بگیرد و اگر طلبکار او سیّد نباشد، احتیاط مستحبّی آن است که طلب او را به سیّد فقیر ندهد.

(زنجانی ): باید طلب او را به فقیر بدهد و برای این کار از حاکم شرع اجازه بگیرد و احتیاط مستحب ّ آن است که در هنگام صدقه دادن قصد کند که صدقه از طرف صاحبش باشد و نیز اگر طلبکار او سیّد است بنا بر احتیاط مستحب ّ طلب او را به سیّد ندهد.

(مکارم ): احتیاط واجب آن است که مقدار طلب او را با اجازه حاکم شرع به فقیر دهد