توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 42

ص: 42

محتمل بود، به او داده می شود، و اگر گفت مال من نیست بنا بر احتیاط واجب به فروشنده قبل از او اطّلاع داده می شود، و اگر هیچ کدام از فروشندگان مدّعی مالکیّت نبودند، مال ِ پیدا کننده است و خمس آن بر او واجب می شود، و همچنین است در موردی که گنج در ملک دیگری پیدا شود، اگر چه احتیاط مستحب ّ آن است که همه را صدقه بدهد تا در مواردی که بین خمس و صدقه مشترک است مصرف شود.

(سیستانی ): مسأله اگر در زمینی که از دیگری خریده یا با اجاره و مانند آن تصرّف کرده است ، گنجی پیدا کند که شرعاً متعلّق به مسلمان یا ذمی ّ نباشد، یا اگر باشد مربوط به زمانهای بسیار قدیم باشد، که این قدمت موجب عدم احراز وجود وارثی برای او بشود، می تواند آن گنج را برای خود بردارد ولی باید خمس آن را بدهد؛ و اگر احتمال دهد که مال مالک قبلی است در صورتی که بر زمین و همچنین بر گنج یا جای آن به تبعیت زمین دست داشته است ، باید به او اطلاع دهد؛ پس اگر آن را ادّعا کند، باید تحویل دهد و اگر ادّعا نکند، به کسی که پیش از او مالک زمین بوده و بر او دست داشته اطلاع دهد، و به همین ترتیب به تمام کسانی که پیش از او مالک زمین بوده اند و بر آن دست داشته اند، خبر دهد و اگر هیچ کدام ، آن را ادّعا نکنند و نداند که تعلّق به مسلمان یا ذمّی ِ غیر قدیم دارد می تواند آن را برای خود بردارد ولی باید خمس آن را بدهد.

[مسأله 1810]

مسأله 1810 اگر در ظرفهای متعددی که در یک جا دفن شده مالی پیدا کند (1) که قیمت آنها روی هم 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا باشد (2) باید (3) خمس آن را بدهد (4) ولی چنانچه در چند جا گنج پیدا کند، هر کدام آنها که قیمتش به این مقدار برسد (5) خمس آن واجب است (6) و گنجی که قیمت آن به این مقدار نرسیده خمس ندارد. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (سیستانی ): اگر در یک زمان ، در جاهای متعدّدی ، گنجی پیدا کند .. (2) (اراکی )، (فاضل ): روی هم 15 مثقال طلا باشد ..

(خوئی )، (تبریزی ): روی هم 105 مثقال در نقره یا 15 مثقال در طلا باشد ..

(نوری ): روی هم 105 مثقال نقره سکه دار یا 15 مثقال طلای سکه دار باشد .. (3) (نوری ): بنا بر احتیاط واجب باید .. (4) (سیستانی ): ولی اگر در زمانهای مختلف گنج پیدا کند، پس اگر فاصله زیاد نباشد، قیمت همه آنها روی هم باید محاسبه شود و اگر فاصله زیاد باشد، هر کدام جداگانه محاسبه می شود. (5) (مکارم ): خمس دارد و لازم نیست آنها را روی هم حساب کند. (6) (نوری ): بنا بر احتیاط خمس آن واجب است ..

[مسأله 1811]

مسأله 1811 اگر دو نفر گنجی پید اکنند که قیمت سهم هر یک آنان به 105 مثقال نقره یا 15 مثقال طلا برسد (1) باید خمس آن را بدهند. این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست (1) (اراکی ): به 15 مثقال طلا برسد ..