توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 50

ص: 50

(صافی ): مسأله پرداخت خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان با فرو رفتن و یا بدون فرو رفتن در دریا می گیرد در صورتی که صرف در مؤونه سال نشده باشد واجب است .

[مسأله 1822]

مسأله 1822 اگر انسان بدون قصد این که چیزی از دریا بیرون آورد در دریا فرو رود و اتفاقاً جواهری به دستش آید (1) در صورتی که قصد کند که آن چیز ملکش باشد باید خمس آن را بدهد (2) (1) (اراکی ): بنا بر احتیاط واجب خمس آن را بدهد.

(خوئی )، (تبریزی ): بنا بر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد.

(گلپایگانی )، (صافی ): و قصد تملک آن را بنماید بنا بر احتیاط واجب اگر به حدّ نصاب باشد ( (گلپایگانی ): بدون کم کردن مؤونه سال ) باید خمس آن را بدهد.

(سیستانی ): و قصد تملک آن را نماید باید خمس آن را بدهد بلکه احتیاط واجب آن است که در هر حال خمس آن را بدهد.

(نوری ): باید خمس آن را بدهد. (2) (بهجت ): بنا بر أظهر باید خمس آن را بدهد.

(مکارم ): مسأله لازم نیست انسان به قصد صید جواهرات در دریا فرو برود بلکه اگر به قصد دیگری برود و جواهراتی به دستش آید باید خمس آن را بدهد.

[مسأله 1823]

مسأله 1823 اگر انسان در دریا فرو رود و حیوانی را بیرون آورد و در شکم آن جواهری پیدا کند ( که قیمتش هیجده نخود طلا یا بیشتر باشد (1) چنانچه آن حیوان مانند صدف باشد که نوعاً در شکمش جواهر است (2) باید خمس آن را بدهد و اگر اتفاقاً جواهر بلعیده باشد احتیاط آن است که حکم گنج را در آن جاری کنند (3) (1) (مکارم ): قیمتش بعد از کم کردن مخارج ، به حدّ نصاب برسد ..

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (خوئی )، (تبریزی ) و (سیستانی ) نیست ] (2) (سیستانی ): اگر به حدّ نصاب برسد .. (3) (اراکی ): احتیاط مستحب ّ است که خمس آن را بدهد.

(خوئی )، (گلپایگانی )، (صافی )، (تبریزی )، (نوری ): در صورتی خمس آن واجب است ( (نوری ): لازم است ) که به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسب او از مخارج سالش زیادتر باشد.

(فاضل ): از این باب خمس ندارد، بلکه از باب ارباح مکاسب باید تخمیس شود.

(مکارم ): احتیاط واجب پرداختن خمس آن است .

(سیستانی ): احتیاط لازم آن است که هر چند به حد نصاب نرسیده باشد، خمس آن را بدهد.

(بهجت ): مسأله اگر انسان در دریا فرو رود و حیوانی را صید کند، آن حیوان خمس ندارد ولی اگر در شکم آن حیوان جواهری پیدا شود، مثل جواهر پیدا شده در شکم ِ حیوان ِ