توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 541

ص: 541

برگرداند و اگر به وکیل هم بازگرداند به منزله این است که به خود صاحب بازگردانده است .

[مسأله 2549]

مسأله 2549 اگر از چیزی که غصب کرده منفعتی به دست آید مثلًا از گوسفندی که غصب کرده ، برّه ای پیدا شود (1) مال صاحب مال است و نیز کسی که مثلًا خانه ای را غصب کرده ، اگر چه در آن ننشیند، باید اجاره آن را بدهد (2) (1) (مکارم ): یا میوه ای از باغ غصبی بدست آید، تمام آن ، ملک صاحب مال است ، هر چند غاصب هم زحمت کشیده باشد و اگر کسی خانه ای را غصب کند باید مال الاجاره آن را در مدّتی که دست او بوده مطابق معمول بپردازد، هر چند از خانه استفاده نکرده باشد و همچنین اموال دیگر مانند اتومبیل و غیر آن . (2) (زنجانی ): مگر آن که بر فرض غصب نکردن هم اجاره دادن آن خانه و استفاده در آن برای مالک مقدور نباشد که در صورتی که غاصب در آن ننشیند، لازم نیست اجاره آن را بدهد.

[مسأله 2550]

مسأله 2550 اگر از بچه (1) یا دیوانه چیزی را (2) غصب کند، باید آن را به ولی ّ او بدهد (3) و اگر از بین رفته ، باید عوض آن را بدهد (4) (1) (فاضل ): اگر از دست بچه .. (2) (خوئی )، (فاضل )، (تبریزی )، (سیستانی ): که مال آنها است .. (3) (مکارم ): و اگر به دست آن بچه یا دیوانه دهد و از بین برود ضامن است . (4) (فاضل ): و اگر به دست آن بچه یا دیوانه بدهد و از بین برود، ضامن است .

(زنجانی ): مسأله اگر از بچه نا بالغ یا دیوانه یا سفیه چیزی را که مال او است غصب کند، باید آن را به ولی ّ او بدهد و اگر آن را به ولی ّ ندهد یا به دست آن بچه یا دیوانه یا سفیه بدهد و از بین برود، ضامن است .

[مسأله 2551]

مسأله 2551 هر گاه دو نفر با هم چیزی را غصب کنند، اگر چه هر یک به تنهایی می توانسته اند آن را غصب نمایند، هر کدام آنان به نسبت استیلایی که پیدا کرده ضامن آن است (1) (1) (خوئی )، (گلپایگانی )، (صافی )، (بهجت )، (تبریزی )، (نوری ): هر کدام آنان ضامن نصف آن است .

(فاضل ): ولی چنانچه هر کدام از آنان ، استیلای کامل بر آن چیز داشته باشد به طوری که هر گونه تصرّفی بتواند در آن انجام دهد، در این صورت بعید نیست هر کدام ضامن همه آن چیز باشند.

(سیستانی ): مسأله هر گاه دو نفر با هم چیزی را غصب کنند چنانچه هر دو بر تمام آن چیز تسلّط داشته باشند، هر کدام از آنان ضامن آن چیز است اگر چه هر یک به تنهایی نمی توانسته آن را غصب نماید.

(زنجانی ): هر کدام آنان به نسبت استیلایی که پیدا کرده ضامن آن است و ..

(مکارم ): مسأله هرگاه دو یا چند نفر به اتفاق هم مالی را غصب کنند، هر کدام آنان ضامن قسمتی از آن مال است (اگر دو نفر باشند هر کدام نصف و اگر سه نفر باشند هر کدام ثلث آن را ضامن است ) خواه به تنهایی می توانسته آن را غصب کند یا نه .

[مسأله 2552]

مسأله 2552 اگر چیزی را که غصب کرده با چیز دیگری مخلوط کند (1) مثلًا گندمی را که غصب کرده با جو مخلوط نماید، چنانچه جدا کردن آنها ممکن است