توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 63

ص: 63

(مکارم ): مسأله احتیاط واجب آن است که سهم سادات را از خود آن مال و یا از پول رایج دهند، نه از جنس دیگر، مگر این که جنس دیگر را به مستحق ّ بفروشد سپس بدهی او را از باب خمس حساب کند.

(زنجانی ): مسأله اگر خمس را از خود مال ندهد بلکه پول بدهد، باید به قیمت واقعی حساب کند و نمی تواند مال خمس دار را ارزانتر از قیمت واقعی حساب کند هر چند مستحق ّ به آن قیمت راضی شده باشد. پرداخت جنس دیگر ( غیر از پول ) به جای مالی که در آن خمس واجب شده ، جایز نیست .

[مسأله 1850]

مسأله 1850 کسی که از مستحق ّ طلبکار است (1) و می خواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند، بنا بر احتیاط واجب باید (2) خمس را به او بدهد (3) و بعد مستحق ّ بابت بدهی خودبه او برگرداند (4) ولی اگر با اذن حاکم شرع باشد این احتیاط لازم نیست . (1) (اراکی )، (مکارم ): می تواند طلب خود را بابت خمس حساب کند. ( (مکارم ): ولی در مورد سهم امام علیه السلام باید به اجازه حاکم شرع باشد).

(فاضل ): نمی تواند طلب خود را بابت خمس حساب کند بلی بنا بر احتیاط واجب باید خمس را به او بدهد و بعد مستحق ّ بابت بدهی خود به او برگرداند. (2) (گلپایگانی )، (نوری ): بنا بر احتیاط مستحب ّ .. (3) (سیستانی ): بنا بر احتیاط واجب یا باید از حاکم شرع اذن بگیرد و یا این که خمس را به مستحق ّ بدهد .. (4) (صافی ): بقیّه مسأله ذکر نشده .

(گلپایگانی )، (نوری ): و می تواند ذمّه بدهکار را بدون این کار بابت خمس بری نماید.

(خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): و می تواند از مستحق ّ وکالت گرفته و خود از جانب او قبض نموده و بابت طلبش دریافت کند.

(زنجانی ): مسأله کسی که از مستحق ّ طلبکار است ، می تواند طلب خود را بابت خمس حساب کند.

[مسأله 1851]

مسأله 1851 مستحق ّ نمی تواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد (1) ولی کسی که مقدار زیادی خمس بدهکار است و فقیر شده (و امید چیز دار شدنش هم نمی رود (2)) و می خواهد مدیون اهل خمس نباشد (3) اگر مستحق ّ راضی شود که خمس را از او بگیرد و به او ببخشد اشکال ندارد (4) (1) (مکارم ): مگر آن مقدار که درخور شأن اوست که اگر خودش مالی داشت به آن شخص ممکن بود ببخشد. (2) (بهجت ): امید ثروتمند شدنش هم نمی رود ..

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (خوئی )، (گلپایگانی )، (تبریزی ) و (صافی ) نیست ] (3) (فاضل ): مستحق ّ می تواند خمس را از او بگیرد و به او ببخشد. (4) (گلپایگانی )، (صافی ): و در خمس هم مانند زکات قصد قربت معتبر است .