توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 634

ص: 634

یا سفیه باشند، اختیار با ولی ّ ایشان است و برای استفاده از وقف اجازه حاکم شرع لازم نیست . (3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (گلپایگانی )، (صافی ) و (تبریزی ) نیست ] (فاضل ): مسأله واقف در حین وقف کردن می تواند برای موقوفه ، متولی ّ تعیین کند؛ 1 مسجد متولی ّ نمی خواهد، امّا اگر مسجد موقوفاتی داشته باشد، می تواند برای آن موقوفات متولی ّ قرار دهد. 2 اگر متولی ّ تعیین کرده ، متولی ّ باید طبق وقف نامه عمل کند. 3 تغییر متولی ّ جایز نیست . 4 اگر واقف ، متولی ّ تعیین نکند؛ الف : اگر وقف عام باشد، حاکم شرع متولی ّ را تعیین می کند. ب : اگر وقف خاص ّ باشد، اختیار با خود آنان است و اگر آنها بالغ نباشند، اختیار با ولی ّ آنها می باشد و در این مورد، تعیین متولی ّ از جانب حاکم شرع لازم نیست .

[مسأله 2686]

مسأله 2686 اگر ملکی را مثلًا بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولّی معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است . (مکارم ): رجوع کنید به ذیل مسأله 2685 (زنجانی ): مسأله اگر ملکی را بر عناوین عامی وقف کند، مثلًا آن را بر فقراء یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، باید برای آن متولّی تعیین کند و بدون تعیین متولّی وقف عام صحیح نیست و اگر متولّی تعیین شده بمیرد و برای بعد از او متولّی تعیین نشده باشد، وقف باطل نمی شود بلکه اختیار آن با حاکم شرع است .

[مسأله 2687]

مسأله 2687 اگر ملکی را بر افراد مخصوصی مثلًا بر اولاد خود وقف کند که هر طبقه ای بعد از طبقه دیگر از آن استفاده کنند، چنانچه متولّی ملک ، آن را اجاره دهد و بمیرد در صورتی که مراعات مصلحت وقف یا مصلحت طبقه بعد را کرده باشد اجاره باطل نمی شود (1). ولی اگر متولی نداشته باشد و یک طبقه از کسانی که ملک بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدّت اجاره بمیرند ( در صورتی که طبقه بعد اجازه نکنند (2))، اجاره باطل می شود و در صورتی که مستأجر، مال الاجاره تمام مدّت را داده باشد (3)، مال الإجاره از زمان مردنشان تا آخر مدّت اجاره را از مال آنان می گیرد. (1) (فاضل ): ولی اگر یک طبقه از کسانی که ملک بر آنها وقف شده آن را اجاره دهند و در بین مدّت اجاره بمیرند، نفوذ اجاره نسبت به آینده ، نیاز به اجازه طبقه های بعد دارد.

(گلپایگانی )، (صافی ): چنانچه متولّی ملک ، آن را اجاره دهد و بمیرد، احتیاط لازم آن است که مستأجر از متولّی بعد نیز اجاره کند ..

(خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی )، (زنجانی ): چنانچه متولّی وقف آن را اجاره دهد و بمیرد، اجاره باطل نمی شود .. (2) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی )، (زنجانی ): چنانچه طبقه بعدی ، آن اجاره را امضاء نکنند ..