توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید - جلد 2 صفحه 705

ص: 705

آنان (هر چه پایین روند). و تا یک نفر از عموها و عمّه ها و دایی ها و خاله های میّت زنده اند، اولاد آنها ارث نمی برند و در مورد اولاد آنان هم تا یک نفر از اولاد نزدیکتر وجود دارد، اولاد دورتر ارث نمی برند، ولی اگر میّت عموی پدری و پسر عموی پدر و مادری داشته باشد، ارث به پسر عموی پدر و مادری می رسد و عموی پدری ارث نمی برد، توضیح این حکم در مقدمه (قسمت الف استثناء قاعده دوم و سوم ) گذشت .

[مسأله 2729]

مسأله 2729 اگر عمو و عمه و دایی و خاله خود میت و اولاد آنان (و اولادِ اولادِ آنان ) (1) نباشند (2) عمو و عمه و دایی و خاله پدر و مادر میت ارث می برند و اگر اینها نباشند اولادشان ارث می برند و اگر اینها هم نباشند عمو و عمه و دایی و خاله جدّ و جدّه میّت و اگر اینها نباشند، اولادشان ارث می برند. این مسأله در رساله آیت اللّه (فاضل ) نیست (1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (مکارم ) نیست ] (2) (زنجانی ): اگر عمو و عمّه و دایی و خاله خود میّت و اولاد (مستقیم و غیر مستقیم ) آنان نباشند ..

[مسأله 2730]

مسأله 2730 زن و شوهر به تفصیلی که بعداً ( در مسائل 2770 تا 2779 گفته می شود از یکدیگر ارث می برند. (زنجانی ): مسأله زن و شوهر به تفصیلی که بعداً گفته خواهد شد به همراه هر سه طبقه ، از یکدیگر ارث می برند.

ارث دسته اوّل

[مسأله 2731]

اشاره

مسأله 2731 اگر وارث میت فقط یک نفر از دسته اول باشد مثلًا پدر یا مادر یا یک پسر یا یک دختر باشد، همه مال میت به او می رسد (1) و اگر چند پسر یا چند دختر باشند، همه مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود (2) و اگر یک پسر و یک دختر باشد مال را سه قسمت می کنند، دو قسمت را پسر و یک قسمت را دختر می برد و اگر چند پسر و چند دختر باشند، مال را طوری قسمت می کنند که هر پسری دو برابر دختر ببرد. (1) (خوئی )، (تبریزی )، (سیستانی ): و اگر پسر و دختر باشند، مال را طوری قسمت می کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.

(زنجانی ): و اگر تنها چند پسر یا چند دختر باشند همه مال را به طور مساوی قسمت می کنند و اگر پسر و دختر باشند مال را طوری قسمت می کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد. (2) (مکارم ): و اگر دختر و پسر هر دو باشند، مال را طوری قسمت می کنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.

(فاضل ): مسأله طبقه اوّل : عبارتند از پدر مادر فرزندان فرزندان آنها (نوه ) به تفصیلی که بیان می شود. اگر وارث فقط یک نفر از طبقه اوّل باشد همه مال میّت به او می رسد. بنا بر این اگر پدر یا مادر یا یک پسر یا یک دختر تنها وارث باشد تمام مال میّت به او می رسد.

اگر وارث دو نفر از طبقه اوّل باشند