دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1046

ص: 1046

اما اشکالی که وارد است این است که نهی دلالت بر حرمت دارد «فلا تخضعن بالقول فیطمع الذی فی قلبه مرض» یعنی وقتی می خواهید سخن بگویید، صدا را رقیق و نازک نکنید، مهیجانه حرف نزنید، محرکانه سخن نگویید. در یک جا می فرماید: «و قلن قولا معروفا؛ و گفتاری شایسته گویید.» (احزاب/ 32) یعنی حرف خوب بزنید و در جای دیگر می گوید «فلا تخضعن بالقول» یعنی سخن را خوب ادا کنید که نه محتوای حرفتان محرک باشد و نه کیفیت ادای سخنتان مهییج باشد.

شکی نیست که اگر اسماع یعنی رساندن صوت به گوش مرد به قصد تهییج و تحریک باشد، حرام است، و فتوا نیز بر همین است ولیکن این مسأله خارج از محل بحث است، زیرا بحث در این نیست که زنی بخواند، یا زنی صدای خود را به قصد تهییج و تحریک به سمع مردم برساند، بلکه بحث در آن است که زنی بخواهد درس بگوید، یا بخواهد موعظه کند.

بعضی از فقها مثل مرحوم شهید اول – رضوان الله تعالی علیه- در این زمینه سخنی حاد دارند ایشان در متن لمعه – باب نکاح می فرماید: «وکذا یحرم علی المراه أن تنظر الی الا جنبی او تسمع صوته الا لضروره – کالمعامله و الطب» یعنی همان گونه که زن نمی تواند، مرد را نگاه کند، نمی تواند حرف مرد را هم بشنود مگر برای ضرورت، که سماع صوت مرد برای زن حرام است. این جزو تندرویهای بعضی از عبارات است. لذا بعضی از بزرگان فقه ما احتمال داده اند که این نسخه لمعه غلط باشد و فرموده: «والمظنون ان نسخه اللمعه غلط» وگرنه بعید است از فقیهی چون شهید اول، چنین فتوایی صادر شود که بگوید: زن حق ندارد صدای مرد را بشنود مگر برای ضرورت، که فقط برای درس و بحث و داد و ستد و طب و مانند آن باشد، وگرنه به طور عادی- اگر برای ضرورت و هدف عقلایی نباشد- زن نتواند صدای مرد را بشنود. این فتوا از شهید اول مسموع و مقبول نیست.