دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1131

ص: 1131

نخست می فرماید: "زنانی از شما که مایوس از عادت ماهانه شده اند، اگر در وضع آنها (از نظر بارداری)، شک کنید عده آنان سه ماه است و همچنین زنانی که عادت ماهانه ندیده اند آنها نیز باید سه ماه تمام عده نگهدارند".

سپس به سومین گروه اشاره کرده می افزاید: "عده زنان باردار این است که بار خویش را بر زمین بگذارند". به این ترتیب حکم سه گروه دیگر از زنان در آیه فوق مشخص شده است، دو گروه باید سه ماه عده نگهدارند، و گروه سوم یعنی زنان باردار با وضع حمل عده آنان پایان می گیرد، خواه یک ساعت بعد از طلاق وضع حمل کنند یا مثلا هشت ماه. منظور از جمله "إن ارتبتم" (هر گاه شک و تردید کنید)، احتمال و شک در وجود "حمل" است، به این معنی که اگر بعد از سن یاس (سن پنجاه سالگی در زنان عادی و شصت سالگی در زنان قرشی)، احتمال وجود حمل در زنی برود باید عده نگهدارد، این معنی هر چند کمتر اتفاق می افتد ولی گاه اتفاق افتاده است. ظاهر جمله و اللائی یئسن... این است که این زنان به سن یاس رسیده اند، در ضمن هر گاه زنانی بر اثر بیماری ها یا عوامل دیگر، عادت ماهانه آنها قطع شود، مشمول همین حکمند، یعنی باید سه ماه عده نگهدارند، این حکم را از طریق قاعده اولویت و یا مشمول لفظ آیه می توان استفاده کرد.

جمله «و اللائی لم یحضن» (زنانی که عادت ماهانه ندیده اند)، ممکن است به این معنی باشد که به سن بلوغ رسیده اند اما عادت نمی بینند، در این صورت بدون شک باید سه ماه عده نگهدارند. مشهور در میان فقهای ما این است، که هر گاه زن به سن بلوغ نرسیده باشد بعد از طلاق عده ندارد، ولی این مساله نیز مخالفینی دارد که به بعضی از روایات در این زمینه استدلال کرده اند، و ظاهر آیه فوق نیز با آنها موافق است، «جواهر الکلام، جلد 32 صفحه 232».