دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 114

ص: 114

فلسفه عبادات

احکام و برنامه های عبادی اسلام، همه حکمت و فلسفه دارد، اولا: به دلیل صدها آیه و حدیث، که مردم را به تعقل و تفکر فرا می خواند و هیچ مکتبی به اندازه اسلام به اندیشیدن دعوت نکرده است. ثانیا: یکی از انتقادهای شدید قرآن بر مشرکان و بت پرستان، تقلید کوکورانه و بی دلیل از نیاکان است. ثالثا: خود قرآن، بارها در کنار بیان احکام و دستورها، به دلیل آن هم اشاره کرده است. امامان معصوم نیز در روایات، به بیان این حکمت ها پرداخته اند و دانشمندان اسلام، گاهی به تألیف کتاب هایی پیرامون این موضوع اقدام کرده اند مانند: علل الشرایع از شیخ صدوق. به علاوه، با پیشرفت دانش بشری، روز به روز پرده از اسرار احکام الهی و دستورهای دینی برداشته می شود و هر چه از عمر اسلام می گذرد، بر عظمت و جلوه ی آن افزوده می گردد. قرآن، درباره نماز می گوید: «ان الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر» (عنکبوت/آیه 45)؛ «نماز، انسان را از فحشاء و منکر باز می دارد». در جای دیگر می گوید: «اقم الصلوه لذکری» (طه/ آیه 14)؛ «نماز را برای یاد و توجه به من بپا دار». و در جای دیگر: «الا بذکر الله تطمئن القلوب» (رعد/آیه 28)؛ با یاد خدا، دل ها آرام می گیرد. درباره روزه می گوید: «لعلکم تتقون» (بقره/آیه 183)؛ «روزه بر شما واجب شد، تا آنکه اهل تقوا شوید»، چون بیشتر گناهان، از فوران غریزه ی غضب و شهوت است. روزه، جلوی طغیان آنها را می گیرد و تقوا پدید می آورد و به همین جهت، آمار جنایات و جرایم در ماه رمضان کاهش می یابد.