دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1278

ص: 1278

در اینجا اشاره به چند موضوع لازم است

1- آنچه از آیه فوق درباره ارث برادران و خواهران آمده است، گرچه ظاهرا به طور مطلق است و برادران و خواهران پدر و مادری، و پدری تنها، و مادری تنها، را شامل می شود، ولی با توجه به آخرین آیه همین سوره نساء که تفسیر آن به زودی خواهد آمد روشن می شود که منظور از این آیه تنها برادران و خواهران مادری متوفی هستند (آنها که فقط از طرف مادر با او ارتباط دارند)، در حالی که آیه آخر سوره نساء درباره برادران و خواهران پدر و مادری و یا پدری تنها می باشد (شواهد این موضوع را به خواست خدا در ذیل همان آیه بیان خواهیم داشت) بنابراین گرچه هر دو آیه بحث از ارث "کلاله" (برادران و خواهران)، می کند و ظاهرا با هم سازگار نیستند اما با دقت در مضمون دو آیه روشن می شود که هر کدام درباره یک دسته خاص از برادران و خواهران سخن می گوید و هیچ گونه تضادی در میان آنها نیست.

2- روشن است که ارث بردن این طبقه در صورتی است که وارثی از طبقه اول یعنی پدر و مادر و فرزندان، در کار نباشد، گواه این موضوع آیه «و أولوا الأرحام بعضهم أولی ببعض فی کتاب الله» (خویشاوندان بعضی بر بعض دیگر در مقررات ارث ترجیح دارند آنها که به شخص میت نزدیک ترند مقدم هستند)، (انفال/ 75) و همچنین اخبار فراوانی که در این زمینه وارد شده گواه دیگری بر تعیین طبقات ارث و ترجیح بعضی بر بعض دیگر می باشد.

3- از تعبیر«فهم شرکاء فی الثلث» (برادران و خواهران مادری اگر بیش از یک نفر باشند در ثلث مال شریکند)، استفاده می شود که آنها یک ثلث را در میان خود به طور مساوی تقسیم می کنند و زن و مرد در اینجا هیچ گونه تفاوتی ندارند زیرا مفهوم شرکت مطلق مساوی بودن سهام است.