دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1401

ص: 1401

من_اب_ع

مجله ماهنامه کوثر شماره 37

احمد محیطی اردکانی- مقاله تجارت در نگاه شریعت

ترجمه علامه محمد تقی جعفری- نهج البلاغه - خطبه 16

کلی__د واژه ه__ا

اسلام ثروت احتکار رذایل اخلاقی حدیث

انواع بیع در فقه اسلامی

کلمه بیع (به فتح باء و سکون یاء)، به معنی خرید و فروش و از اضداد است؛ بنابراین، می توان گفت «بعته هذا الثوب»، «اعطیته ایاه و اخذت ثمنه» همان طور که می شود گفت، «بعته هذا الثوب» = «اشتریته منه و اعطیته ثمنه» که کلمه بیع، در جمله اول به معنی فروش و در جمله دوم به معنی خرید به کار رفته است.

مرحوم شیخ انصاری بیع را «مبادله مال به مال» معنی کرده است. شهید اول نیز در تعریف بیع چنین آورده است: «الایجاب والقبول الدالان علی نقل الملک بعوض معلوم» یعنی عقد بیع، عبارت است از ایجاب و قبولی که دلالت بر نقل ملک در مقابل عوض معلوم می نماید. بنابر این فقها تعریف های متفاوتی از بیع ارائه داده و هر کدام کوشیده اند با بهترین و کوتاه ترین عبارت، ماهیت این عقد را بیان کنند. از بررسی عبارات فقها در تعریف بیع، روشن می شود که همه آنان به دنبال نشان دادن ویژگی های اساسی بیع بوده اند و اختلافات آنان تنها در تعریف لفظ بیع می باشد و در ماهیت آن به عنوان یکی از عقود معین، اختلافی ندارند. صاحب جواهر در این باره می نویسد: "مراد فقها از تعریف هایی که برای عقد بیع ذکر کرده اند، تنها کشف فی الجمله از ماهیت آن است نه تعریف منطقی". قانون مدنی ایران، بیع را «تملیک عین به عوض معلوم» تعریف کرده است و صاحب «ترمینولوژی حقوق» هم با برگزیدن همین معنی، اضافه نموده که به مجموع عمل بایع و مشتری بیع گفته می شود، همان طور که به عمل بایع به تنهایی هم بیع می گویند.