دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1593

ص: 1593

لحن بسیار شدیدش از این جهت است که به اصطلاح می گویند گاهی فرمان به یک چیز که داده می شود مستقیما خود آن چیز مورد فرمان قرار می گیرد، گاهی نتیجه مثبت یا منفی آن، یعنی از اول توجه به آن نتیجه مثبت یا منفی است ولی مقصود مقدمات آن کار است. حال در همین ما نحن فیه مثالی می زنیم که تعبیرش نزدیک به تعبیر خود قرآن کریم باشد. یک وقت شما به کسی می گویید که آقا بچه خودت را تربیت کن، به دست تعلیم و تربیت بسپار، و یک وقت می گویید که آقا جلوی سقوط فرزندت را بگیر، فرزندت را از سقوط حفظ کن. هر دو یک معنا می دهد و هر دو یک منظور است. مقصود این نیست که لحظه ای که می خواهد سقوط کند دستش را بگیر که سقوط نکند، مقصود این است که کاری بکن که منجر به سقوط او نشود. و این تعبیر دوم ابلغ و رساتر است، چون دو مطلب به جای یک مطلب گفته شده است. معمولا در فصاحت و بلاغت این طور است که انسان یک جمله می گوید به جای دو یا سه جمله، یعنی از آن یک جمله دو یا سه جمله فهمیده می شود. یک وقت انسان به این تعبیر می گوید که آقا خاندانت را تربیت کن برای اینکه جلوی سقوط آنها را در آینده بگیری (این دو جمله است) و یک وقت می گوید که جلوی سقوط آنها را بگیر. با اینکه گفته جلوی سقوط آنها را بگیر، ضمنا گفته است پس آنها را تعلیم و تربیت کن، تادیبشان کن تا مانع سقوطشان بشوی.