دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1638

ص: 1638

آری اگر کسی این وظایف مهم و سنگینی را که بر عهده ( دائره حسبه) قرار داده شده است، ملاحظه نماید، خواهد دید اینها همان وظائف و مسئولیت هائی است که امروزه وزارتخانه ها و ادارت و سازمان های مربوطه در شعاع وسیع تر عهده دار انجام آنها می باشند. اگر چه حیات اسلامی در عصر گذشته و صدر اسلام بسیار محدود بود، نیاز به تشکیل سازمانهای عریض و طویل امروز نبود، بلکه تشکیلات مخصوصی جهت مبارزه با فساد و دعوت به انجام مسئولیت های اجتماعی بنام «اداره حسبه» و مأموران آن بنام «محتسب» و یا «آمرین به معروف» کافی بود، ولی ترقی و تمدن بشر و توسعه شهرها و گسترش جمعیتها و نیازمندی های مردم باعث شد که تشکیلات دولت ها نیز توسعه پیدا کند و جهت انجام این وظائف مهم و مسئولیت های بزرگ، وزارتخانه ها وسازمان ها و ادرات وسیع تری به وجود آمد. علاوه بر این، اسلام به حکم اینکه آئین خاتم است، به بیان حقیقت و جوهر وظائف و مسئولیت ها پرداخته و شکل آن را بر عهده زمان و نیاز مردم قرار داده است.

من_اب_ع

آیت الله جعفر سبحانی- مبانی حکومت اسلامی- از صفحه 294 تا 301

کلی__د واژه ه__ا

محتسب حکومت امر به معروف نهی از منکر حسبه بازرس

جهاد

مؤمن و پایداری در جبهه نبرد با دشمنان

خداوند در سوره انفال آیات 15-16 میفرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُواْ زَحْفًا فَلاَ تُوَلُّوهُمُ الأَدْبَارَ* وَمَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفًا لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزًا إِلَی فِئَهٍ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ؛ ای کسانی که ایمان آورده اید هنگامی که با انبوه کافران در میدان نبرد رو به رو شوید، به آنها پشت نکنید (و فرار ننمائید)* و هر کس در آن هنگام به آنها پشت کند به غضب خدا گرفتار خواهد شد و جایگاه او جهنم است و چه بد سرانجامی، مگر کسی که هدفش کناره گیری از میدان نبرد برای حمله مجدد و یا به قصد پیوستن به گروهی از مجاهدان باشد که چنین کسی مشمول عذاب و مجازات الهی نخواهد بود».