دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1670

ص: 1670

لازمه مجاهد در راه خدا بودن

در اولین آیه سوره ممتحنه آمده: «ان کنتم خرجتم جهادا فی سبیلی و ابتغاء مرضاتی» (ممتحنه/ 1)؛ «اگر شما راست می گویید ای مؤمنین، اگر واقعا شما به نیت جهاد در راه خدا و برای طلب رضای الهی خارج شده ای، (پس باید آن طور باشید که رابطه تان را با دشمنان خدا و خودتان قطع کنید». درباره این شرطی که در اینجا ذکر شده است، مفسرین گفته اند در زبان عرب (در فارسی هم این مطلب هست) شرط گاهی واقعا به مفهوم شرط است یعنی در یک صورت بلکه و در صورت دیگر نه، و گاهی معنایش این است که "و حال آنکه چنین است"، مثل اینکه به پسری که آمادگی ندارد که به پدرش نیکی کند، می گوییم اگر این پدرت هست که تو باید این طور با او رفتار کنی! این "اگر" نه به این معنی است که ما شک داریم که آیا او پدرش هست یا نیست، بلکه یعنی به دلیل اینکه پدرت هست (پس حالا که پدرت هست) تو باید رفتارت با او چنین باشد. اینجا هم «ان کنتم خرجتم جهادا فی سبیلی» (ممتحنه/ 1)، «شما که به نیت جهاد در راه خدا از شهر و دیارتان خارج شده اید و شما که هدفتان رضای الهی است پس باید این جور باشید»، یعنی لازمه مجاهد در راه خدا بودن و در راه خدا گام برداشتن این است که این پیوندها را با دشمنان خودتان ببرید.

«تسرون الیهم بالموده و انا اعلم بما اخفیتم و ما اعلنتم» (ممتحنه/ 1)، شما که مدعی ایمان به خدا هستید (به طور جمع ذکر کرده ولی شأن نزول آیه در مورد یک فرد است که همان حاطب باشد)، در سر و خفاء علقه خودتان را به کفار و مسلمین اظهار می کنید، مخفیانه علقه خودتان را به آنها می رسانید، مثل اینکه یادتان رفته که شما مؤمن هستید و به خدا ایمان دارید که آن خدا همه چیز را می داند، آنچه را که شما ظاهر کنید و آنچه را که مخفی کنید، یعنی مگر غافلید از اینکه خدا از اسرار شما آگاه است و از ظاهر و باطن شما و از همه چیز آگاه است؟! «و انا اعلم بما اخفیتم و ما اعلنتم» من که خدای شما هستم به آنچه شما پنهان کنید و به آنچه شما آشکار کنید، از خود شما آگاهترم «و من یفعله منکم فقد ضل سواء السبیل» (ممتحنه/ 1)؛ «هر کسی که چنین کاری را بکند، از راه راست منحرف شده است».