دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1786

ص: 1786

اسیر گرفتن در اسلام

آیات فوق که از سوره ی مبارکه ی انفال ذکر شد، مربوط به قتال و جهاد با کفار است و هر جنگ و قتالی طبعا توأم با اسیرگرفتن خواهد بود. اکنون سئوال این است که آیا جایز است مسلمانان در میدان جنگ از کفار اسیر بگیرند؟ اگر جایز است، نحوه ی رفتار با اسیران جنگی چگونه باید باشد؟ آیه ی شریفه می فرماید: مجاهدین در میدان جنگ تا وقتی که بر دشمن تسلط کامل پیدا نکرده اند، حق ندارند اسیربگیرند. ماکان لنبی مختص به پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله وسلم نیست؛ بلکه همه ی انبیا ء چنین بوده اند. یعنی وقتی که با دشمنان حق می جنگیدند، روششان این بود که تا زمانی که بر دشمن تسلط کامل پیدا نمی شد، حق نداشتند اسیر بگیرند.

ما کان لنبی أن یکون له اسری یعنی برای هیچ پیامبری این حق و این شایستگی نیست که اسیر بگیرد. کلمه ی «اسری» جمع اسیر است. اسیر مفرد است و جمعش می شود «اسری» یا «اسراء» یا «اساری» هرسه درست است. تا چه وقت حق ندارند اسیربگیرند؟ حتی یثخن فی الارض؛ تا اینکه در زمین و در منطقه «ثخن» پیدا کنند. ثخن یعنی صلابت، قوت و شوکت. در مقابل میعان است. مایعی که سیلان دارد، وقتی سفت شد و شکل گرفت، می گویند ثخین شد. این حالت، حالت ثخن است که دیگر میعان و سیلان ندارد. از قوت و شوکت تعبیر به ثخن می شود.

آیه ی فوق به این نکته اشاره می کند که تا شما به طور کامل بر دشمن مسلط نشده اید و جای پای خود را محکم نکرده اید، حق ندارید از دشمن اسیر بگیرید. همه ی انبیاء چنین بوده اند. در جنگ بدر، بعضی اشتباه کردند و این خطا را مرتکب شدند. در اثنای جنگ افرادی را که می دیدند می توانند اسیر کنند، می گرفتند و اسیر می کردند. چون ثروتمندان مکه را می شناختند، آنها را می گرفتند و اسیر می کردند تا بعد از آنها پول بگیرند و آزادشان کنند. برای اینکه به پول برسند این کار را می کردند. در همین آیه هم توبیخ شده اند.