دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 1797

ص: 1797

مرحوم کاشف الغطا در کتاب اصل الشیعه چنین می نویسد: جهاد، سنگ پی و بن هیکل اسلام و ستون سرا پرده آن است که به وسیله جهاد سرادق اسلامیت برپا و مناطق دیانت گشاده و طرائق شریعت کشیده شده و هرگاه جهاد نبود اسلام رحمت عالمیان و برکت آدمیان نمی گردید. جهاد، بذل جان و مال و دادن فدائی و قر بانی در راه حق است تا دشمن مغلوب، و ستم و تباهی در زمین به وسیله آن مرتفع گردد.

جهاد، به عقیده ما بر دو قسم است: یکی جهاد اکبر که مقاومت با دشمن داخلی یعنی نفس است تا با این جدال، صفات ناپسند نفس که جهل و تعدی و ستم و کبر و غرور و حسد و بخل و سایر رذائل می باشد از آن زائل گردد، چنانچه فرمود: اعدی عدوک نفسک التی بین جنبیک یعنی دشمن ترین دشمنان تو نفس تو است که بین دو پهلویت قرار گرفته است. دیگری، جهاد اصغر و آن مقاومت در مقابل دشمن خارجی است که دشمن حق و دشمن صلاح و فضیلت و دشمن دین باشد. دشواری معالجه نفس و برکندن صفات رذیله و غرائر ذمیمه ای که در نهاد آن جایگیر و مستحکم گردیده و حکم طبیعت ثانویه پیدا نموده است، موجب آن گردیده که نبی اکرم صلی الله علیه و آله این نوع مجاهده را در پاره ای از کلمات خود به جهاد اکبر نامبرده و خود آن بزرگوار و اصحاب کبارش رضوان الله علیهم نیز در تمام طول مدت زندگیشان به هر دو جهاد، اشتغال داشته و به همین جهت، اسلام را به منتها درجه عزو جل و مجد و کمال رسانیدند و ما هرگاه عنان قلم را رها کرده، بتوانیم جهاد مسلمین را در دیروز (صدر اسلام) و حالی که امروز پیدا کرده، تصور نمائیم. جای آن دارد که از دیدگان به جای اشک، خون و در عوض ناله، دل ها پاره و از سینه بیرون آید.