دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 332

ص: 332

این سؤال قهرا به وجود می آید که ایمان اهل ایمان که تحصیل حاصل است، فرض این است که مخاطب خود اهل ایمان هستند، چگونه به اهل ایمان امر می شود به ایمان؟ مثل این است که به کسی که روزه دارد امر کنیم که روزه بگیر. آن که روزه دارد، دیگر «روزه بگیر» یعنی چه، امر به کاری به کسی باید کرد که کاری را که نکرده است انجام بدهد و اما اگر کسی چیزی را واجد است امر به ایجاد آن از قبیل تحصیل حاصل است. پس چگونه است که در این سوره این تعبیر راجع به اهل ایمان آمده است؟ جواب این سؤال واضح و روشن است به حکم «القران یفسر بعضه بعضا»، که از خود آیات کریمه قرآن این مطلب کاملا استفاده می شود که اموری از قبیل ایمان و مخصوصا ایمان، تقوا، احسان، حتی صبر، رضا، اموری به اصطلاح یکنواخت و یک درجه نیستند، اموری هستند صاحب درجات. مثلا تقوا یک حقیقت صاحب درجات است یعنی یک درجه تقوا یک حکم دارد و درجه دیگر حکم دیگری دارد، و حتی این مطلب شامل اعمال هم می شود و این از آن اصول و حقایق و معارف اسلامی است. به طور مثال: روزه یک درجه عام دارد که آن را صوم عوام می گویند. آن درجه عام روزه همین است که انسان امساک کند از این امور معروفه ای که در روزه هست: امساک کند از خوردن، از نوشیدن، از جنب شدن عمدی، از داخل صبح شدن در حال جنابت، از سر زیر آب کردن، از غبار غلیظ در حلق فرو کردن، از دروغ بستن عمدی بر خدا و رسول. این خودش درجه ای از روزه است. هر کسی که اینها را رعایت کند آن روزه عوام را گرفته است. بنابراین درجه و مرتبه اول روزه، روزه عوام است: این روزه با خود داری از مبطلات و مفطرات روزه که فقها و مراجع تقلید، در رساله های علمیه خود نوشته اند، تحقق می یابد یعنی اگر کسی در ایامی که روزه می گیرد، از چیزهایی که روزه را باطل می کند خودداری کند، این درجه برای او در نظر گرفته شده است.