دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 381

ص: 381

5_ در راه آزاد ساختن بردگان: (و فی الرقاب). ی_ع_ن_ی سهمی از زکات، تخصیص به مبارزه با بردگی، و پایان دادن به این موضوع ضد انسانی، و آزادی تدریجی بردگان داده می شود.

6_ اداء دی_ن ب_ده_کاران و آنها که بدون جرم و تقصیر زیر بار بدهکاری مانده و از ادای آن عاجز شده اند: (والغارمین).

7_ در راه خدا: (و فی سبیل الله). اصطلاحی است در قرآن که هر چیزی که راه خصوصی و فردی برای مصرف آن نباشد، راه مصرف آن را سبیل الله می نامد. ما، در باب زکات می خوانیم: «و فی سبیل الله» یکی از راههای مصرف زکات راه خداست. راه خدا یعنی چه؟ هر راهی که راه شخص خودمان نبود و راه مصلحت عموم بود آن را می گویند راه خدا. شما پول خود را به یک فقیر می دهید یا خرج مسجد یا بیمارستان و یا مدرسه می کنید، می گویید: در راه خدا برای خدا دادم. مگر به نفع خدا کسی پول می دهد؟! بدیهی است معنای این سخن این نیست که خدا مصرف کننده است بلکه هر چیزی که راه عموم باشد ما می توانیم آن را راه خدا بنامیم.

8_ وا ماندگان در راه: (وابن السبیل). ی_ع_ن_ی مسافرانی که بر اثر علتی در راه مانده، و زاد و توشه و مرکب کافی برای رسیدن به مقصد ندارند، هر چند افراد فقیر و بی بضاعتی نیستند.

در پ_ای_ان آیه به عنوان تاکید روی مصارف گذشته، می فرماید: این فریضه الهی است؛ (فریضه من الله). و ب_دون ش_ک ای_ن ف_ریضه، حساب شده، و کاملا دقیق، و جامع مصلحت فرد و اجتماع است، زیرا خداوند دانا و حکیم است (والله علیم حکیم).