دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 390

ص: 390

آیه شریفه خذ من اموالهم صدقه ... (توبه/آیه 103)، در این هنگام نازل شد، و مشهور این است که این در سال دوم هجرت بود، سپس مصارف زکات به طور دقیق در آیه مورد بحث که آیه 60 سوره توبه است بیان گردید، و جای تعجب نیست که تشریع اخذ زکات در آیه 103 باشد و ذکر مصارف آن که می گویند در سال نهم هجرت نازل شده در آیه 60، زیرا می دانیم آیات قرآن بر طبق تاریخ نزول جمع آوری نشده، بلکه به فرمان پیامبر (ص) هر کدام در مورد مناسب قرار داده شده است.

من_اب_ع

مکارم شیرازی- تفسیر نمونه ج 8 صفحه 9 ج 14 صفحه 178 ج 25 صفحه 198

کلی__د واژه ه__ا

فلسفه احکام تاریخ اسلام احکام عبادی زکات آموزش تربیت دستورات الهی

نقش و اهمیت زکات در اسلام

با توجه به اینکه اسلام به صورت یک مکتب صرفا اخلاقی و یا فلسفی و اعتقادی، ظهور نکرد، بلکه به عنوان یک آئین جامع که تمام نیازمندیهای مادی و معنوی در آن پیش بینی شده، پا به عرصه ظهور گذاشت، و نیز با توجه به اینکه اسلام، از همان عصر پیامبر (ص) با تاسیس حکومت همراه بود، و همچنین با توجه به اینکه اسلام توجه خاصی به حمایت از محرومان و مبارزه با فاصله طبقاتی دارد، روشن می شود که نقش بیت المال و زکات که یکی از منابع درآمد بیت المال است، از مهمترین نقشها است. شک نیست که هر جامعه ای دارای افرادی از کار افتاده، بیمار، یتیمان بی سرپرست، معلولین، و امثال آنها می باشد که باید مورد حمایت قرار گیرند و نیز برای حفظ موجودیت خود در برابر هجوم دشمن، نیاز به سربازان مجاهدی دارد که هزینه آنها از طرف حکومت پرداخته می شود، همچنین کارمندان حکومت اسلامی، دادرسان و قضات، و نیز وسائل تبلیغاتی و مراکز دینی، هر کدام نیازمند به صرف هزینه ای است که بدون یک پشتوانه مالی منظم، و مطمئن، سامان نمی پذیرد. به همین دلیل در اسلام مساله زکات که در حقیقت یک نوع مالیات بر درآمد و تولید و مالیات بر ثروت راکد محسوب می شود، از اهمیت خاصی برخوردار است، تا آنجا که در ردیف مهمترین عبادات قرار گرفته، و در بسیاری از موارد با نماز همراه ذکر شده، و حتی شرط قبولی نماز شمرده شده است. حتی در روایات اسلامی می خوانیم که اگر حکومت اسلامی از شخص، یا اشخاصی، مطالبه زکات کند، و آنها در برابر حکومت، ایستادگی کنند و سرباز زنند، مرتد محسوب می شوند، و در صورتی که اندرزها در مورد آنها سود ندهد، توسل به نیروی نظامی، در مقابل آنها جایز است، داستان اصحاب رده (همان گروهی که بعد از پیامبر (ص) سر از پرداخت زکات باز زدند و خلیفه وقت به مبارزه با آنها برخاست) و حتی امام علی (ع) این مبارزه را امضاء کرد و شخصا یکی از پرچمداران در میدان جنگ بود در تواریخ اسلام مشهور است.