دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 394

ص: 394

من_اب_ع

مکارم شیرازی- تفسیر نمونه ج 8 صفحه 11، ج 20 صفحه 220-216، ج 8 صفحه 123

کلی__د واژه ه__ا

اسلام خدا احکام عبادی زکات حدیث فقه

نقش زکات در پاکی فرد و جامعه

با توجه به اینکه اسلام توجه خاصی به حمایت از محرومان و مبارزه با فاصله طبقاتی دارد، روشن می شود که نقش بیت المال، و زکات که یکی از منابع درآمد بیت المال است، از مهمترین نقشها است. خداوند در قرآن می گوید: «خذ من أمولهم صدقه تطهرهم و تزکیهم بها و صل علیهم إن صلوتک سکن لهم و الله سمیع علیم» (توبه/آیه 103)؛ «از اموال آنها صدقه ای، بگیر تا به وسیله آن آنها را پاک سازی و پرورش دهی، و به آنها (هنگام گرفتن زکات)، دعا کن که دعای تو مایه آرامش آنها است و خداوند شنوا و دانا است». در این آیه اشاره به یکی از احکام مهم اسلام یعنی مسئله زکات شده است، و به عنوان یک قانون کلی به پیامبر (ص)، دستور می دهد که از اموال آنها صدقه یعنی زکات بگیر. کلمه من که برای بیان تبعیض است، نشان می دهد که زکات همواره جزئی از مال را تشکیل می دهد، نه همه آن و نه قسمت عمده آن را. سپس به دو قسمت از فلسفه اخلاقی و روانی و اجتماعی زکات اشاره کرده می فرماید تو با این کار آنها را پاک می کنی و نمو می دهی (تطهرهم و تزکیهم بها)، آنها را از رذائل اخلاقی، از دنیا پرستی و بخل و امساک پاک می کنی، و نهال نوعدوستی و سخاوت و توجه به حقوق دیگران را در آنها پرورش می دهی. از این گذشته، مفاسد و آلودگیهائی که در جامعه به خاطر فقر و فاصله طبقاتی و محرومیت گروهی از جامعه به وجود می آید با انجام این فریضه الهی برمی چینی، و صحنه اجتماع را از این آلودگی ها پاک می سازی و نیز همبستگی اجتماعی و نمو و پیشرفت اقتصادی در سایه اینگونه برنامه ها تامین می گردد.