دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 451

ص: 451

من_اب_ع

مرتضی مطهری- خدمات متقابل اسلام و ایران- صفحه 225

کلی__د واژه ه__ا

توحید نماز خدا پرستش احکام عبادی

نماز جمعه و شرایط آن

پیوند محکمی بین اسلام و خطابه وجود دارد و آن این که در یک مورد، خطابه و سخنرانی جزء متن دین قرار گرفته و یکی از فرائض است نظیر نماز، روزه، حج، زکات، خمس و امثال اینها و آن در نماز جمعه است. اسلام یک نماز هفتگی دارد که نام آن، نماز جمعه است. در خود قرآن کریم از این نماز بخصوص یاد شده است و آن در سوره جمعه است: «یا ایها الذین آمنوا اذا نودی للصلاه من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون»؛(جمعه/ آیه 9)؛ «ای کسانی که ایمان آورده اید چون در روز جمعه برای نماز ندا داده شود پس به سوی ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید که این برای شما بهتر است، اگر بدانید». به اتفاق تمام مفسرین شیعه و سنی مقصود از این نماز، نماز جمعه است.

نماز جمعه چیست؟ نماز جمعه همان نماز ظهر روز جمعه است ولی با سایر نمازها اختلاف دارد. اولا همه نماز ظهرها چهار رکعت است اما نماز ظهر روز جمعه که اسمش نماز جمعه است، دو رکعت است. اما این که چطور شده است دو رکعت شده، خود مساله ای جداگانه است. ثانیا واجب است با جماعت خوانده شود ولی سایر نمازها، یعنی نماز عصر، نماز ظهر، نماز صبح، مغرب و عشاء، خواندنشان با جماعت واجب نیست و ثالثا نماز جمعه در هر نقطه ای که اقامه شود، تا دو فرسخ از همه جوانب، بر مردم واجب است که در آن شرکت کنند مگر آنکه عذر داشته باشند و رابعا در هر نقطه ای که نماز جمعه اقامه شد، تا شعاع یک فرسخ حرام است نماز جمعه دیگری اقامه بشود. فقط همان یک نماز جمعه باید باشد. ببینید اگر همچون نمازی اقامه بشود چه نمازی می شود؟ اگر مثلا در تهران یک نماز جمعه ای تشکیل بشود، از شعاع دو فرسخ یعنی از طرف شمال تا شمیران و از جنوب تا شهر ری و از همه جوانب شرق و غرب و میان اینها تا فاصله 12 کیلومتر که تقریبا دو فرسخ شرعی است در آن شرکت کنند، و تا شعاع شش کیلومتر نماز جمعه دیگری اقامه نشود و منحصر به همان یک نماز باشد، چه اجتماع عظیمی آن وقت تشکیل خواهد شد.