دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 535

ص: 535

من_اب_ع

مرتضی مطهری- سیری در نهج البلاغه- صفحه 96

مرتضی مطهری- آزادی معنوی- صفحه 121

مکارم شیرازی- تفسیر نمونه ج 11 صفحه142، و ج 13 صفحه 342 و ج : 16 صفحه 287 و ج 13 صفحه 98

کلی__د واژه ه__ا

نماز فلسفه احکام احکام عبادی پیامبر اکرم حدیث

تأثیر نماز بر گناهان انسان

از نظر تعلیمات اسلامی، هر گناه اثری تاریک کننده و کدورت آور بر دل آدمی باقی می گذارد و در نتیجه میل و رغبت به کارهای نیک و خدائی کاهش می گیرد و رغبت به گناهان دیگر افزایش می یابد. متقابلا عبادت و بندگی و در یاد خدا بودن وجدان مذهبی انسان را پرورش می دهد، میل و رغبت به کار نیک را افزون می کند و از میل و رغبت به شر و فساد و گناه می کاهد. یعنی تیرگیهای ناشی از گناهان را زایل می گرداند و میل به خیر و نیکی را جایگزین آن می سازد. خداوند در قرآن می فرماید:«و أقم الصلوه طرفی النهار و زلفا من الیل إن الحسنت یذهبن السیئات ذلک ذکری للذکرین» (هود/آیه 114)؛ «نماز را در دو طرف روز و اوائل شب برپا دار، چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنها را)، بر طرف می سازند، این تذکری است برای آنها که اهل تذکرند».

در این آیه، انگشت روی یک دستور از مهمترین دستورات اسلامی که در واقع روح ایمان و پایه اسلام است گذارده شده، نخست فرمان به اقامه نماز داده می گوید: نماز را در دو طرف روز، و در اوائل شب بر پا دار. سپس برای اهمیت نماز روزانه خصوصا و همه عبادات و طاعات و حسنات عموما چنین می گوید: حسنات، سیئات را از میان می برند و این تذکر و یادآوری است برای آنها که توجه دارند. آیه فوق همانند قسمتی دیگر از آیات قرآن تاثیر اعمال نیک را در از میان بردن آثار سوء اعمال بد بیان می کند، در سوره نساء آیه 31 آمده: «ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیئاتکم» (نسا/آیه 31) «اگر از گناهان بزرگ دوری کنید گناهان کوچک شما را می پوشانیم». و در آیه ذکر شده «و الذین آمنوا و عملوا الصالحات لنکفرن عنهم سیئاتهم» (عنکبوت/آیه 7)؛ «کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دارند گناهان آنان را می پوشانیم». و به این ترتیب اثر خنثی کننده گناه را در طاعات و اعمال نیک تثبیت می کند. از نظر روانی نیز شک نیست که هر گناه و عمل زشتی، یک نوع تاریکی در روح و روان انسان ایجاد می کند که اگر ادامه یابد اثرات آنها متراکم شده، به صورت وحشتناکی انسان را مسخ می کند. ولی کار نیک که از انگیزه الهی سر چشمه گرفته به روح آدمی لطافتی می بخشد که آثار گناه را می تواند از آن بشوید و آن تیرگی ها را به روشنائی مبدل سازد. اما از آنجا که جمله (ان الحسنات یذهبن السیئات)، بلافاصله بعد از دستور نماز ذکر شده یکی از مصداقهای روشن آن، نمازهای روزانه است و اگر می بینیم در روایات تنها تفسیر به نمازهای روزانه شده دلیل بر انحصار نیست، بلکه همان گونه که بارها گفته ایم بیان یک مصداق روشن قطعی است.