دائره المعارف طهور: احکام فقهی صفحه 61

ص: 61

طمأنینه و آرامش

این هم واقعا عجیب است. بنده در حال نماز وقتی حمد و سوره را می خوانم، همه آن شرایط را رعایت می کنم اما خودم را تکان می دهم، یک پایم را بر می دارم، یک پای دیگر را می گذارم خودم را بطرف راست و چپ حرکت می دهم. می گویند این نماز تو باطل است.

در رکوع یا سجود مدام خودم را حرکت می دهم، پاهایم یا دستم را حرکت می دهم. این نماز تو باطل است، باید با آرامش، باطمأنینه نماز بخوانی یعنی وقتی می ایستی و می خواهی بگوی الله اکبر تا بدنت قرار نگرفته است نباید بگوئی الله اکبر ، اگر در حال حرکت بگوئی الله اکبر باطل است. باید آرام بگیری بعد بگویی الله اکبر بعد اگر خواستی خودت را تکان بدهی تکان بده اما حرفی نزن، ذکری نگو. اگر فرضا پایت درد می کند یا عضو دیگری از تو ناراحت است، سکوت کن، راحت بگیر، استقرار که پیدا کردی، بگو: «بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین» (حمد/آیه 1)؛ «ستایش خدا را که پروردگار جهانیان است». باز اگر وسط نماز پایت درد آمد، آرام بگیر، سکوت کن، خودت را راحت کن، بعد دو مرتبه ادامه بده. با آرامش و طمأنینه باید باشد. هم روحت باید طمأنینه داشته باشد و هم جسمت.

اعلام صلح با بندگان خدا

می آئیم سراغ سایر قسمتهای نماز. نماز توجه به خداست. توجه به غیر خدا شرک است ولی در عین حال به ما می گویند در نماز بگو «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»؛ «سلام بر ما، سلامت بر ما و بر جمیع بندگان شایسته خدا». اعلام صلح و صفا با همه بندگان صالح خدا می کنی. به قول امروزی ها اعلام همزیستی مسالمت آمیز با همه افراد شایسته می کنی. در حال نماز می گوئی من با هیچ بنده شایسته ای سر جنگ ندارم، چون اگر با بنده شایسته ای سر جنگ داشته باشم خود ناشایسته ام. می گوئید «السلام علینا و علی عباد الله الصالحین»؛ «سلام بر ما و بر بندگان شایسته خدا». با روح عبادت که حضور قلب به خداست ارتباطی ندارد. ولی در اسلام روح و پیکر عبادت، با مسائل تربیتی آمیخته است. نماز ضمن این که مرکب تقرب پروردگار است، مکتب تربیت هم هست. به اینکه از نظر مسائل معنوی هر چه انسان خودش و دیگران را فراموش بکند بهتر است، اما از نظر اجتماعی فراموش نکردن دیگران لازم و ضروری است. در سوره حمد که جزء قطعی نماز است می گوئیم: «ایاک نعبد و ایاک نستعین»، نمی گوئیم ایاک اعبد و ایاک استعین. ایاک اعبد، باصطلاح متکلم وحده است، یعنی خدایا من تنها تو را می پرستم، تنها از تو کمک می گیرم. اما اینجور نمی گوئیم، می گوئیم: «ایاک نعبد و ایاک نستعین» (حمد/آیه 5)؛ «خدایا! ما تنها تو را می پرستیم، خدایا! ما تنها از تو کمک و استعانت می جوئیم». یعنی می گوئیم خدایا! ما تنها نیستم، من با همه مسلمانهای دیگر هستم. ضمنا انسان وابستگی و پیوستگی خودش به جامعه اسلامی را در حال عبادت و بندگی اعلام می کند، خدایا! من فرد نیستم، تک نیستم، من عضوم، جزئی از کل و عضوی از پیکر هستم، ما هستیم نه من. در دنیای اسلام من وجود ندارد، ما وجود دارد. ما تنها تو را می پرستیم، تنها از تو کمک می جوئیم و همین طور سایر قسمتهای نماز که هر کدام خودش درس است، تذکر و یادآوری است.