احکام مهریه درفقه شیعه صفحه 18

ص: 23

1- « فإن مات أحدهما قبل الحکم و قبل الدخول فلا حکم حینئذٍ بل تستحق المتعه إن کان المیت هوالحاکم، بل مطلقاً علی الأحوط وجوباً». سید محمد سعید طباطبایی حکیم، منهاج الصالحین، ج3، ص41.

2- حر عاملی، وسائل الشیعه، ج21، ص279.

3- فاضل آبی، کشف الرموز، ج2، ص186.

4- همان

5- سیدعلی حسینی سیستانی، منهاج الصالحین، ج3، ص92.

6- «لو لم یذکر المهر صح العقد.. و لو مات احدهما قبل الدخول فلا مهر و لا متعه». سید ابوالقاسم موسوی خوئی، منهاج الصالحین، ص280.

7- امام خمینی، تحریر الوسیله، ج2، ص267.

ولی فتوای آیه الله سید محمد سعید طباطبایی حکیم حتی در صورت تفویضِ بضع حکم به متعه است. ایشان در این باره آورده اند: «در عقدی که مهریه تعیین نشده اگر پیش از عروسی یکی از طرفین بمیرد در اینجا نیز بنابراحتیاط واجب باید چیزی مطابق شأن و امکانات مالی مرد به زن داده شود»(1)

همچنین در منهاج الصالحین می نویسند: «الأحوط وجوباً ثبوت المتعه ایضاً بموت أحدهما قبل الدخول فلا بدّ من التصالح »(2)

شاید بتوان در جهت استدلال به فتوای اخیر به روایت زید شحّام تمسک کرد که در آن حضرت ابوعبدالله(علیه السلام) در مورد مردی که با زنی ازدواج کرده و مهری برای آن زن نام نبرده و پیش از دخول به زن مرد، مُرده است، فرمودند: «آن زن به منزله ی مطلقه است»(3) و این روایت نیز با تحقیقی که استاد حجه الاسلام و المسلمین سید علی دلبری انجام داده اند صحیح می باشد. البته جناب شیخ حر عاملی در ذیل این حدیث ظاهراً استدلال به این روایت جهت ثبوت «متعه» برای زن را نپذیرفته اند و احتمالات دیگری را مطرح نموده اند.(4)

و همچنین شاید بتوان به روایت محمد بن مسلم سابق الذکر تمسّک کرد،(5) وگفت: حضرت حکم را جهت موردی بیان کرده اند که مهر معین نبوده و با موت، ازدواج به جدایی کشیده شده و تفویض مهر در موضوع حکم به متعه دخالت ندارد. ولی شاید این استدلال خالی از تأمل نباشد.