احکام مهریه درفقه شیعه صفحه 47

ص: 52

1- شیخ طوسی، التبیان، ج2، ص269.

2- سید عبدالله شبر، تفسیر القرآن الکریم، ص 46.

3- ر.ک: حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 21، ص290 و291.

4- سید مصطفی محقق داماد، بررسی فقهی حقوق خانواده ،ص235و 236.

و در این زمینه اختلاف شدیدی وجود دارد و شیخ حرّ عاملی در کتاب «وسائل الشیعه» باب مبسوطی که مشتمل بر 25 روایت است به این مسأله اختصاص داده اند،(1) و ظاهراً خود ایشان مایل به تنصیف مهر در این صورت می باشند و در مقام تعارض روایات تنصیف را بر روایاتی که کُلّ مهر را واجب می دانند مقدم و مرجَّح می دارند.(2) علامه شیخ عبدالله مامقانی نیزکتابی دارند تحت عنوان «غایه السؤول فی انتصاف المهر بموت أحد الزوجین قبل الدخول» که در آن کتاب به این مسأله پرداخته اند و در مقام نتیجه گیری فرموده اند: « از جمع آنچه گفتیم روشن شد که حق و قولی که نمی توان از آن عدول کرد همانا انتصاف [مهریه] است با موت هر کدام از زوج و یا زوجه »(3)

و اما در قانون مدنی با توجه به ماده ی 1082 - که مقرّر می دارد: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید» - و تنها استثنای از این مالکیت که در ماده ی 1092 آمده است، ظاهراً باید حکم نمود که: در صورت موت احدالزوجین، زوجه مستحق کل مهر است. البته جا برای اظهار نظر مخالف نیز وجود دارد و اگر قاضی به اجتهاد خود قائل به تنصیف شد می تواند با استناد به اصل یکصد و شصت و هفتم قانون اساسی و ماده ی 2 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، رأی به تنصیف بدهد.

مبحث پانزدهم: مهریه در صورت تفویض مهر

ممکن است در عقد نکاح اختیار تعیین مهریه به زوج یا زوجه و یا شخص ثالث داده شود .