احکام مهریه درفقه شیعه صفحه 48

ص: 53

1- حر عاملی، وسائل الشیعه، ج21، ص226تا 234.

2- همان، ص233و 234.

3- عبدالله مامقانی، غایه السؤول، ص 26.

در حدیث جناب زراره از امام باقر (علیه السلام) چنین آمد که زراره می گوید پرسیدم از امام باقر(علیه السلام) از مردی که ازدواج کرده با زنی بر حکم آن زن، حضرت فرمودند: حکم او نباید تجاوز کند از مهرهای آل محمد 12 اوقیه و نشّی و آن بر وزن پانصد درهم از نقره است. باز زراره می پرسد: نظر شما در مورد صورتی که زن را به ازدواج خود برآورده است بر حکم خود مرد و زن نیز راضی شده است چیست؟ زراره گوید: حضرت فرمودند: هر آنچه حکم کند جایز است بر زن، کم باشد یا زیاد باشد»(1)

شهید اول نیز در «اللمعه الدمشقیه» همین مطلب را بیان می دارند.(2) و امّا قانون مدنی در ماده ی 1090 چنین مقرر داشته: «اگر اختیار تعیین مهر به زن داده شود زن نمی تواند بیشتر از مهرالمثل معیَّن نماید».

آیه الله محقق داماد در این باره چنین آورده اند: «آنچه در فتاوای فقها دیده می شود حداکثر اختیار زوجه در این فرض مهرالسنه یعنی پانصد درهم است». و در ادامه می فرمایند: «فقها در این مسأله اجماع دارند، روایت زراره نیز دالّ بر همین موضوع است و بر مدلول روایت فوق اجماع فقها منعقد گردیده است»(3)

ایشان در مقام نقد و بررسی این ماده از قانون مدنی فرموده اند: « معلوم نیست که قانون مدنی به چه جهت از آنچه که فقها باتفاق آراء معیَّن نموده اند پیروی نکرده و جای این سوال است که چنانچه پایبندی به مدلول اجماع نداشته و دلالت روایت مشارٌ الیها را مخدوش بدانیم و در نتیجه دست از فتوای فقها برداریم، چه جهتی دارد که میان دو حالت فوق الذکر تفاوت گذاریم، در حالی که قواعد و اصول حقوقی خلاف آنرا اقتضاء دارد؟ »(4)