آشنایی با فقه حنفی صفحه 221

ص:235

که بر خلاف خوشنودی و رضایت پروردگار است،«منکر»گفته می شود.بنابراین:

«امر به ممعروف»عبارت است از دعوت افراد جامعه به انجام کارهای فرض،واجب،سنت و مستحب؛

«نهی از منکر»عبارت است از باز داشتن مردم از کارهای حرام و مکروه.

مراتب امر به معروف و نهی از منکر

بر اساس روایات،برای امر به معروف و نهی از منکر مراتبی است که اگر با عمل به مرتبه ی پایین تر مقصود حاصل شود،نوبت به عمل به مرتبه ی بعدی نمی رسد.به جدول زیر توجه کنید:

مراتب امر به معروف و نهی از منکر1عملبرخورد غیر فیزیکیبا معصیت کننده طوری برخورد شود که بفهمد به سبب انجام آن گناه با او اینگونه برخورد می شود،مثل اینکه:از او رو گرداند

\با چهره ی عبوس و قیافه ی گرفته با او برخورد کند

\با او با لحن درشت حرف بزند

\رفت و آمد نکند

\برخورد فیزیکی(استفاده از زور بازو)استفاده از زور بازو برای جلوگیری از منکر و برپایی امور شرعی،مثل ریختن خمر و یا شکستن آلات موسیقی و مانند آن

2قولبا زبان امر و نهی کند یعنی با شخص معصیت کننده با زبان و بیان برخورد کند،مثلاً به کسی که فرضی را از فرایض ترک کرده است تذکر یا دستور دهد که فرایض را بجا آورد و یا به گنهکار دستور دهد که گناه را ترک کندامر به معروف و نهی از منکر با زبان مراحلی دارد که نخست با نرمی و زبان خوش باشد و با دلیل و حجت ثابت کند که معصیت یا ترک فرض یا واجب چه پیامدهایی دارد و اگر موثر واقع نشد می توان لحن خود را تغییر دهد