آشنایی با فقه شافعی صفحه 18

ص:32

درس سوم:شرایط مجتهد و مسائل تکلیف

اشاره

عَنْ ابْنِ عُمَرَ قَالَ:عَرَضَنِی رَسُولُ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ یوْمَ أُحُدٍ فِی الْقِتَالِ وَأَنَا ابْنُ أَرْبَعَ عَشْرَهَ سَنَهً فَلَمْ یجِزْنِی وَعَرَضَنِی یوْمَ الْخَنْدَقِ وَأَنَا ابْنُ خَمْسَ عَشْرَهَ سَنَهً فَأَجَازَنِی.(صحیح مسلم/3473)

ابن عمر(رضی الله عنه)گوید:رسول خدا صلی الله علیه و آله روز جنگ احد مرا که چهارده سال داشتم دید،اجازه نداد و در دوز جنگ خندق که پانزده سالم تمام شده بود،اجازه فرمود.

شرایط عمومی

شرائط عمومی اجتهاد عبارت است از:بلوغ،عقل،فطانت«تیزهوشی»و ایمان.

1.بلوغ:کسی که به حدّ بلوغ شرعی نرسیده باشد،رأی و اجتهاد او صحیح و قابل اعتماد نیست. (1)

2.عقل:مراد از عقل در مبحث اجتهاد این است که مجتهد دارای ادراکات سالمی باشد،بتواند امور را درک کرده و منافع و مضار آن را تشخیص دهد و از عیوبی که با عقل منافات دارد از قبیل دیوانگی،گیجی و سفاهت مبرّا باشد. (2)