آشنایی با فقه شافعی صفحه 23

ص:37

1- (1) .ر.ک.به«المستصفی»،غزالی؛ج2،ص351.
2- (2) .المنهاج مع شرح الاسنوی و البدخشی،ج3،ص200.
3- (3) .المدخل الی مذهب الامام احمد،ص283.
4- (4) .صفه الفتوی و المفتی و المستفتی،ابن حمدان،ص13.

نهایت تلاش و کوشش خود را مبذول دارد در اینکه کسب و روزی او حلال،معاملات او با مردم بر طبق برنامه الهی و مقاصد شارع باشد.این شرط برای مجتهد و مفتی یکسان است. (1)

7.احساس نیاز به درگاه الهی در طلب ثواب:بر مجتهد لازم است که از ته قلب به درگاه خداوند احساس فقر و نیاز کند،تا اینکه خداوند اندیشه حق و صواب را به او الهام نماید و او را در جهت نیکو و افتای صحیح و واقعی موفق گرداند.مطلب دیگری که شایان توجّه می باشد این است که مجتهد نباید اهمیت شورا و مشاوره را از دست دهد.اگر او کسی را یافت که علم و دیانتش قابل اعتماد است،باید با او مشورت کند و از روی خودخواهی و تفاخر،به تنهایی به استنباط احکام نپردازد،زیرا خداوند متعال مؤمنان را به چنین وصف بارزی توصیف می نماید که ...وَ أَمْرُهُمْ شُوری بَیْنَهُمْ... . (2)

8.اعتماد به نفس:مجتهد باید به خود اعتماد داشته باشد و صاحب نظران در مورد اهلیت ایشان نسبت به اجتهاد گواهی دهند. (3)

9.موافقت عمل با علم و گفتار:در زمینه اجتهاد و فتوا،مطابقت قول و عملِ مجتهد یک اصل اساسی است،زیرا چنین شیوه ای موجب صداقت ایشان در فتوا و نفوذ کلام در شنوندگان خواهد شد. (4)

مکلّف کیست ؟

افراد عاقل و بالغ مکلّفند؛یعنی نسبت به احکام وظیفه دارند و باید آنها را به کار بندند.پس کودکان،مکلَّف نیستند.